Ο ελληνιστικός κόσμος των διαδόχων σε καμιά περίπτωση δεν αποτελούσε μια ενιαία αυτοκρατορία αλλά ένα άθροισμα βασιλείων, ομοσπονδιακών κρατών και ανεξάρτητων πόλεων, που κατοικούνταν από Έλληνες και ντόπιους πληθυσμούς. Η μοναρχία των Μακεδόνων βασιλέων επεκτάθηκε σε ολόκληρο τον ελληνιστικό χώρο, συνυπάρχοντας, με μικρότερη ή μεγαλύτερη αρμονία, με τα εγχώρια πολιτικά συστήματα∙ η Αίγυπτος όπου οι Πτολεμαίοι διατήρησαν τη διπλή ιδιότητα του βασιλιά-φαραώ είναι ένα παράδειγμα επιτυχούς τέτοιας συνύπαρξης. Στον ασταθή αυτό κόσμο, η εικόνα του εκάστοτε μονάρχη περνούσε μέσα από τις κάθε είδους «επιτυχίες» που είχε να επιδείξει στους υπηκόους του — στρατιωτικές, πολιτικές και άλλες. Ο βασιλιάς ήταν η ψυχή της ελληνιστικής αυλής, και η εικόνα του, από τις πολιτικές του νίκες μέχρι την επίδειξη πλούτου, από τους γάμους μέχρι το παρουσιαστικό του, έπρεπε να είναι λαμπρή προκειμένου αυτός να διατηρηθεί στην εξουσία. Η νομιμοποίηση της εξουσίας του βασιλιά επηρεαζόταν και από ένα άλλο, καθαρά ελληνιστικό φαινόμενο: την αποθέωσή του ή τουλάχιστον τη στενή σύνδεσή του με έναν ήδη αναγνωρισμένο θεό.
Κεντρικό ρόλο στα ελληνιστικά βασίλεια, εκτός από τον ίδιο τον βασιλιά, διαδραμάτιζε η αυλή, και κυρίως οι ανώτεροι αξιωματούχοι που περιστοίχιζαν τον βασιλιά και είχαν τον τιμητικό τίτλο φίλοι. Βασιλιάς και αυλή ήταν εγκατεστημένοι σε πολυτελή ανάκτορα που είχαν χτιστεί, κατά την ελληνιστική συνήθεια, σε νεοϊδρυμένες πρωτεύουσες, όπως η Αλεξάνδρεια και η Πέργαμος. Ο πληθυσμός της πρωτεύουσας μαζί με το στράτευμα αποτελούσαν δύο ακόμη σημαντικούς πυλώνες της βασιλικής εξουσίας.
Όσο για τις παλαιότερες πόλεις-κράτη, αυτές μετεξελίχθηκαν πολιτικά στο νέο ελληνιστικό πλαίσιο. Εκτός από κάποιες πόλεις που κατόρθωσαν να διατηρήσουν την αυτονομία τους (μεταξύ αυτών οι ελληνικές πόλεις της Σικελίας και η Ρόδος που παρέμεινε ανεξάρτητη διοικητικά και οικονομικά μέχρι την κατάκτησή της από τους Ρωμαίους το 43 π.Χ.), ο θεσμός της πόλης-κράτους με την κλασική έννοια έπαυσε να υπάρχει. Στις ελληνιστικές πόλεις η δημοκρατία και η αυτονομία βρισκόταν σε συνεχή σύγκρουση με την ισχύ του μονάρχη, οι ταξικές διαφορές έγιναν εντονότερες με την αριστοκρατία να αναλαμβάνει τον ρόλο της τοπικής ελίτ, και η αστικοποίηση, με τη σύγχρονη έννοια, έγινε όλο και πιο εμφανής στις νέες πρωτεύουσες αλλά και στα παλαιά αστικά κέντρα.
Ο ελληνιστικός κόσμος αποτέλεσε ένα μωσαϊκό διαφορετικών λαών και πολιτισμών, και οι έννοιες της μίξης και της εξάπλωσηςείναι κρίσιμες για την ερμηνεία του. Το οικουμενικό πνεύμα και ο «ελληνισμός» βρίσκονταν σε συνεχή αλληλεπίδραση, και είναι πιθανό ότι ο Αλέξανδρος εγκατέλειψε τον κλασικό διαχωρισμό των ανθρώπων σε «Έλληνες» και «βαρβάρους» και οραματίστηκε έναν ενοποιημένο κόσμο. Ήδη από τον 4ο αι. π.Χ. και τον Ισοκράτη, ο «ελληνισμός» έπαψε να θεωρείται φυλετικό ζήτημα και έγινε αντιληπτός με όρους παιδείας και πολιτισμού∙ από την άλλη πλευρά, η Ανατολή, η οποία ευνοούσε μάλιστα τον κυρίαρχο ελληνιστικό θεσμό, τη μοναρχία, και όπου η θεοποίηση του μονάρχη ήταν ένα αυτονόητο φαινόμενο, άσκησε τη δική της γοητεία στον Αλέξανδρο και τους διαδόχους του.
Οι ιστορικοί δεν συμφωνούν ακόμη ως προς το εύρος της αλληλεπίδρασης του ελληνικού και του μη ελληνικού πολιτισμού αυτήν την εποχή. Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι οι μη ελληνικοί πληθυσμοί υπερτερούσαν αριθμητικά έναντι των Ελλήνων: απέναντι στους ντόπιους Αιγύπτιους, Ασσύριους, Εβραίους, Πέρσες και Πάρθους οι Έλληνες βρίσκονταν σε συνεχή μετακίνηση λόγω του αποικισμού νέων πόλεων στην περιφέρεια της νέας οικουμένης. Η ελληνική ήταν η επίσημη γλώσσα της διοίκησης και της ανώτερης τάξης των μορφωμένων∙ ωστόσο, όλες οι ντόπιες γλώσσες συνέχιζαν να μιλιούνται και να γράφονται παράλληλα με την ελληνική. Πολλές φορές μη Έλληνες συγγραφείς, όπως ο Αιγύπτιος ιστορικός Μανέθων και ο Βαβυλώνιος Βηρωσσός, υιοθετούσαν την ελληνική για τα συγγράμματά τους, ενώ την ίδια εποχη μεταφράζεται στα ελληνικά από τους Εβδομήκοντα η Παλαιά Διαθήκη∙ οι Έλληνες δεν φαίνεται να ακολούθησαν την αντίστροφη διαδικασία.
Κεντρικό ρόλο στα ελληνιστικά βασίλεια, εκτός από τον ίδιο τον βασιλιά, διαδραμάτιζε η αυλή, και κυρίως οι ανώτεροι αξιωματούχοι που περιστοίχιζαν τον βασιλιά και είχαν τον τιμητικό τίτλο φίλοι. Βασιλιάς και αυλή ήταν εγκατεστημένοι σε πολυτελή ανάκτορα που είχαν χτιστεί, κατά την ελληνιστική συνήθεια, σε νεοϊδρυμένες πρωτεύουσες, όπως η Αλεξάνδρεια και η Πέργαμος. Ο πληθυσμός της πρωτεύουσας μαζί με το στράτευμα αποτελούσαν δύο ακόμη σημαντικούς πυλώνες της βασιλικής εξουσίας.
Όσο για τις παλαιότερες πόλεις-κράτη, αυτές μετεξελίχθηκαν πολιτικά στο νέο ελληνιστικό πλαίσιο. Εκτός από κάποιες πόλεις που κατόρθωσαν να διατηρήσουν την αυτονομία τους (μεταξύ αυτών οι ελληνικές πόλεις της Σικελίας και η Ρόδος που παρέμεινε ανεξάρτητη διοικητικά και οικονομικά μέχρι την κατάκτησή της από τους Ρωμαίους το 43 π.Χ.), ο θεσμός της πόλης-κράτους με την κλασική έννοια έπαυσε να υπάρχει. Στις ελληνιστικές πόλεις η δημοκρατία και η αυτονομία βρισκόταν σε συνεχή σύγκρουση με την ισχύ του μονάρχη, οι ταξικές διαφορές έγιναν εντονότερες με την αριστοκρατία να αναλαμβάνει τον ρόλο της τοπικής ελίτ, και η αστικοποίηση, με τη σύγχρονη έννοια, έγινε όλο και πιο εμφανής στις νέες πρωτεύουσες αλλά και στα παλαιά αστικά κέντρα.
Ο ελληνιστικός κόσμος αποτέλεσε ένα μωσαϊκό διαφορετικών λαών και πολιτισμών, και οι έννοιες της μίξης και της εξάπλωσηςείναι κρίσιμες για την ερμηνεία του. Το οικουμενικό πνεύμα και ο «ελληνισμός» βρίσκονταν σε συνεχή αλληλεπίδραση, και είναι πιθανό ότι ο Αλέξανδρος εγκατέλειψε τον κλασικό διαχωρισμό των ανθρώπων σε «Έλληνες» και «βαρβάρους» και οραματίστηκε έναν ενοποιημένο κόσμο. Ήδη από τον 4ο αι. π.Χ. και τον Ισοκράτη, ο «ελληνισμός» έπαψε να θεωρείται φυλετικό ζήτημα και έγινε αντιληπτός με όρους παιδείας και πολιτισμού∙ από την άλλη πλευρά, η Ανατολή, η οποία ευνοούσε μάλιστα τον κυρίαρχο ελληνιστικό θεσμό, τη μοναρχία, και όπου η θεοποίηση του μονάρχη ήταν ένα αυτονόητο φαινόμενο, άσκησε τη δική της γοητεία στον Αλέξανδρο και τους διαδόχους του.
Οι ιστορικοί δεν συμφωνούν ακόμη ως προς το εύρος της αλληλεπίδρασης του ελληνικού και του μη ελληνικού πολιτισμού αυτήν την εποχή. Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι οι μη ελληνικοί πληθυσμοί υπερτερούσαν αριθμητικά έναντι των Ελλήνων: απέναντι στους ντόπιους Αιγύπτιους, Ασσύριους, Εβραίους, Πέρσες και Πάρθους οι Έλληνες βρίσκονταν σε συνεχή μετακίνηση λόγω του αποικισμού νέων πόλεων στην περιφέρεια της νέας οικουμένης. Η ελληνική ήταν η επίσημη γλώσσα της διοίκησης και της ανώτερης τάξης των μορφωμένων∙ ωστόσο, όλες οι ντόπιες γλώσσες συνέχιζαν να μιλιούνται και να γράφονται παράλληλα με την ελληνική. Πολλές φορές μη Έλληνες συγγραφείς, όπως ο Αιγύπτιος ιστορικός Μανέθων και ο Βαβυλώνιος Βηρωσσός, υιοθετούσαν την ελληνική για τα συγγράμματά τους, ενώ την ίδια εποχη μεταφράζεται στα ελληνικά από τους Εβδομήκοντα η Παλαιά Διαθήκη∙ οι Έλληνες δεν φαίνεται να ακολούθησαν την αντίστροφη διαδικασία.
Βιβλιογραφία:
· F.W. Walbank. 1999. Ο ελληνιστικός κόσμος. Μετάφρ. Τ. Δαρβέρης. Επιμ. Λ. Μανωλόπουλος & Π. Νίγδελης. Θεσσαλονίκη: Βάνιας.
· H. Gehrke. 2000. Ιστορία του ελληνιστικού κόσμου. Μετάφρ. Ά. Χανιώτης. Αθήνα: ΜΙΕΤ.
· G. Shipley. 2012. Ο ελληνικός κόσμος μετά τον Αλέξανδρο. Μετάφρ. Μ. Ζαχαριάδου. Αθήνα: ΜΙΕΤ.
Πηγή:http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/encyclopedia/hellenistic/page_005.html?prev=true
· F.W. Walbank. 1999. Ο ελληνιστικός κόσμος. Μετάφρ. Τ. Δαρβέρης. Επιμ. Λ. Μανωλόπουλος & Π. Νίγδελης. Θεσσαλονίκη: Βάνιας.
· H. Gehrke. 2000. Ιστορία του ελληνιστικού κόσμου. Μετάφρ. Ά. Χανιώτης. Αθήνα: ΜΙΕΤ.
· G. Shipley. 2012. Ο ελληνικός κόσμος μετά τον Αλέξανδρο. Μετάφρ. Μ. Ζαχαριάδου. Αθήνα: ΜΙΕΤ.
Πηγή:http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/encyclopedia/hellenistic/page_005.html?prev=true