Ο θεσμός της δουλείας στην αρχαία Ελλάδα

Πρόκειται για την πολυπληθέστερη ομάδα των πόλεων. Ο θεσμός της δουλείας, γνωστός από τον Όμηρο, εξαπλώθηκε τον 5 ο αι. π.Χ. εξαιτίας μίας σειράς παραγόντων με κυριότερους: την ανάπτυξη του εμπορίου και της βιοτεχνίας, την άνοδο του βιοτικού επιπέδου των πολιτών και της αυξανόμενης ενασχόλησής τους με τα κοινά, της περιφρόνησης από πολλούς πολίτες της χειρονακτικής εργασίας και τέλος της προσιτής τιμής αγοράς των δούλων. Οι δούλοι θεωρούνταν αντικείμενο ιδιοκτησίας, «έμψυχο κτήμα» του κυρίου τους, ο οποίος αν και θεωρητικά δεν έπρεπε να ασκεί επάνω τους βία, στην πραγματικότητα είχε επάνω τους απόλυτα δικαιώματα και μπορούσε να τους εκμισθώσει σε τρίτους. Δεν είχαν νομική υπόσταση και οι οικογένειές τους δεν ήταν νομικά αναγνωρισμένες. 

Προσδιορισμός της έννοιας του ελεύθερου πολίτη

Το να είναι κανείς πολίτης σήμαινε ότι συμμετείχε ενεργά στην πολιτική, κοινωνική, οικονομική και θρησκευτική ζωή της πόλης, και σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, ήταν εκείνος που κατείχε και ασκούσε το δικαίωμα του άρχειν και του άρχεσθαι. Για να αποκτήσει κανείς την ιδιότητα του ελεύθερου πολίτη έπρεπε να έχει γεννηθεί από γονείς που ήταν και οι δύο ελεύθεροι πολίτες (συγκεκριμένα, από πατέρα πολίτη και από μητέρα κόρη πολίτη). Μάλιστα σε μερικές πόλεις ήταν αναγκαία η καταγωγή τριών γενεών από γονείς πολίτες. Ο κανόνας αυτός της καταγωγής από αμφότερους γονείς πολίτες τηρήθηκε με ευλάβεια από όλες τις πόλεις με ελάχιστες εξαιρέσεις, κυρίως όταν μετά από πολέμους μειωνόταν ο αριθμός του ανδρικού πληθυσμού. 

Η πορεία της αρχαίας γλυπτικής από την άκρα αφαίρεση στον ιλουζιονισμό

Οι θεοί και οι ήρωες των ελληνικών μύθων είναι ανθρωπόμορφοι, ωραίοι ζούν μέσα στο φώς και καταφάσκουν τη ζωή έντονα. Όλοι οι θεοί και οι ήρωες είναι όμορφοι, όχι βέβαια γιατί οι Έλληνες ήταν όμορφοι όλοι. Αν προίκισαν τους θεούς και τους ήρωες με ομορφιά, ο λόγος είναι ότι αυτό που δεν μπορούσαν να το χαρούν πάντοτε στην πραγματικότητα το πρόβαλλαν στον ιδανικό κόσμο του μύθου. Κανένας άλλος λαός δεν λάτρεψε την ομορφιά τόσο όσο ο ελληνικός.

Η Πόλη- Κράτος

Την κατάρρευση του Μυκηναϊκού κόσμου, την εγκατάσταση των Δωριέων στις νέες εστίες τους και τη μετανάστευση των ελληνικών φύλων στα νησιά του Αιγαίου και στα δυτικά παράλια της Μικράς Ασίας, ακολούθησε μια περίοδος ανακατατάξεων και ζυμώσεων που διάρκεσε ως το τέλος του 8^ου αι. π. Χ. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες άρχισαν να διαμορφώνονται οι πρώτοι πυρήνες των πόλεων- κρατών. Ως προς τη χρονολογία της σύστασης των πόλεων- κρατών, ούτε η αρχαιολογία, ούτε τα κείμενα μπορούν να μας διαφωτίσουν ικανοποιητικά. Ωστόσο η ελληνική παράδοση δίνει μια χρονολογία γενικά αποδεκτή για την αρχή της κανονικής λειτουργίας των πόλεων, το 776 π. Χ. έτος της πρώτης Ολυμπιάδας.