Το έθιμο του χριστουγεννιάτικου δένδρου

 

Το έθιμο στην Ελλάδα έχει ξενική προέλευση και το εισήγαγαν οι Βαυαροί. Για πρώτη φορά στολίστηκε δέντρο στα ανάκτορα του Όθωνα το 1833 και μετά στην Αθήνα. Από το Β’ παγκόσμιο πόλεμο και μετά το δέντρο με στις πολύχρωμες μπάλες μπήκε σε όλα τα ελληνικά σπίτια. Πρόδρομός του, το χριστόξυλο ή δωδεκαμερίτης ή σκαρκάνζαλος, ένα χοντρό ξύλο από αχλαδιά ή αγριοκερασιά. Τα αγκαθωτά δέντρα, κατά τη λαϊκή αντίληψη, απομακρύνουν τα δαιμονικά όντα, στις στις καλικάντζαρους. Οι πρόγονοί στις τοποθετούσαν το χριστόξυλο στο τζάκι του σπιτιού την παραμονή των Χριστουγέννων.διαβάστε την συνέχεια εδώ

Η Εικόνα της Γέννησης Του Χριστού στην Ανατολή και στη Δύση

 Η Γέννηση του Χριστού απετέλεσε ένα διαρκές εικαστικό μοτίβο σε Ανατολή και Δύση. Ακριβώς όμως αυτή η λειτουργία της εικαστικής τέχνης ως μέσο έκφρασης πνευματικότητας, δόγματος και αντιλήψεως, καθιστά τις αγιογραφίες και τους πίνακες ζωγραφικής πολύτιμους για την κατανόηση της πνευματικότητας Ανατολής και Δύσης αλλά και την σταδιακή διαφοροποίηση τους.

Πάγια θέση της Βυζαντινής αγιογραφίας αποτελεί η πρόσκληση προς τον θεατή – προσκυνητή να υπερβεί τον χώρο και τον χρόνο και να έρθει σε επαφή με το υπερβατικό. Βασικό σκοπό της αποτελεί η επαφή με το Μυστήριο. Η Γέννηση του Χριστού δεν αποτελεί ένα απλώς ιστορικό γεγονός αλλά μία τομή στην ανθρώπινη ιστορία, την οποία, για να κατανοήσει κάνεις, πρέπει να υπερβεί τα λογικά σχήματα.

Αντίθετα, στη Δύση, το βασικό μήνυμα της εικαστικής αναπαράστασης, ήδη από τις αρχές της δεύτερης χιλιετίες μετά Χριστόν, αποτελεί η αναπαράσταση ενός θείου παιδιού. Κυρίαρχο στοιχείο αποτελεί η ιστορικότητα του γεγονότος, αυτό που συνέβη εν χώρω και εν χρόνω. Αν παρακολουθήσει κανείς την εξέλιξη της εικονογράφησης – αναπαράστασης της Γέννησης του Χριστού στην Δύση, θα διαπιστώσει ότι, ακόμη και μέχρι το 1300 περίπου, η επιρροή της Ανατολικής αγιογραφίας είναι εμφανής.

 

διαβάστε ένα ενδιαφέρον άρθρο εδώ

Οιδίπους Τύραννος ανάλυση και θεατρική παράσταση

 

O “Οιδίπους Τύραννος” είναι το τελειότερο έργο του Σοφοκλή και κατά γενική ομολογία η πλέον υποδειγματική αρχαία τραγωδία ξεκινά με ένα μυστήριο. Η πόλη της Θήβας πλήττεται από λοιμό και ο βασιλιάς Οιδίποδας ζητά να εξακριβώσει τον λόγο. Ο χρησμός του Απόλλωνα παραγγέλνει ότι για να καθαρίσει η πόλη πρέπει πρώτα να τιμωρηθεί ο φόνος του Λάιου. Ο βασιλιάς αποφασίζει να εξιχνιάσει το αίνιγμα και ξετυλίγει ένα κουβάρι φρικτών αποκαλύψεων.

Ανάλυση 

Θεατρική παράσταση

ΤΥΠΟΙ ΚΑΙ ΜΟΡΦΕΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

 Η πολυπυρηνική οικογένεια: ονομάζεται και σύνθετη ή πολυεστιακή οικογένεια ή οικιακή κοινότητα. Απαντάται σε πολλές περιοχές και κυρίως στα βαλκάνια. Στην Ελλάδα ήταν διαδεδομένη ως τα μέσα του 20ου αι. κυρίως στην ηπειρωτική Ελλάδα. 

Τα Χρηστήρια Ελάσματα της Δωδώνης

 

Η αρχαία ελληνική παράδοση αναγνώριζε τη Δωδώνη ως το αρχαιότερο ελληνικό μαντείο «τό γάρ δή μαντήϊον τοῦτο νενόμισται ἀρχαιότατον τῶν ἐν Ἕλλησι χρηστηρίων εἶναι και ἦν τον χρόνον τοῦτον μόνον»[1]. 

Τα χαρακτηριστικά της Σωκρατικής ερώτησης

 Χαρακτηριστικό των πρώιμων διαλόγων είναι οι ερωτήσεις του Σωκράτη που αφορούν την αρετή. Τι είναι το Χ; όπου Χ κάποιος ηθικός όρος. Στον Ευθύφρονα ρωτάει για παράδειγμα ο Σωκράτης τον Ευθύφρονα: «τι είναι η οσιότης;» και μας δείχνει πώς απλά καθημερινά προβλήματα μπορούν να αποτελέσουν κίνητρο φιλοσοφικής συζήτησης και σκέψης. Ο Ευθύφρων θα ξεκινήσει ποινική δίωξη κατά του πατέρα του, για τον φόνο ενός από τους δούλους της οικογένειας. Θα τον καταγγείλει, όπως λέει, γιατί αυτό απαιτείται από την οσιότητα. Ο Σωκράτης όμως παρατηρεί ότι το εναντιωθεί κάποιος στον πατέρα του θεωρείται ανόσιο. Ένα τελείως καθημερινό πρόβλημα οδηγεί σε διαφωνία, η οποία προκαλεί φιλοσοφική συζήτηση και σκέψη. Για να αποφασίσουν αν η πράξη του Ευθύφρονα είναι όσια ή ανόσια, χρειάζεται κατά το Σωκράτη να βρουν την απάντηση στο «τι είναι όσιο». 

Ο αγροτικός βίος των Ελλήνων από την τουρκοκρατία έως το α΄ μισό του 20ου αιώνα

 

Η γεωργία αποτελούσε  ανέκαθεν βασική πηγή πορισμού αγαθών για τον Έλληνα. Ο γεωργός εργάζοταν σε δικές του μικρές ιδιόκτητες εκτάσεις, για τις οποίες κατέβαλε φόρο εγγείου ιδιοκτησίας, ή σε γαιοκτησίες (τσιφλίκια), που άνηκαν σε Τούρκους και μετά το 1881 σε Έλληνες κεφαλαιούχους. Η αγροτική μεταρρύθμιση το 1917 και η ψήφιση και εφαρμογή του νόμου περί απαλλοτριώσεως και αναδασμού της γης μετά το1923 έδωσε νέα ώθηση στη γεωργία και κατήργησε τις μεγάλες ιδιοκτησίες, γεγονός που βοήθησε στην κοινωνική ανασυγκρότηση και απελευθέρωση των γεωργών. Μαρτυρίες για την αγροτική ζωή έχουμε από τους περιηγητές, που κάνουν λόγο για το μόχθο του Έλληνα αγρότη και τον ρόλο της Ελληνίδας αγρότισσας. Καλλιεργούν δημητριακά, ελιές, σταφίδα, βαμβάκι και αμπέλια. Στην αγροτική δουλειά συμμετέχει όλη η οικογένεια. Για την ενίσχυση του εισοδήματός του ο αγρότης ασχολείται παράλληλα με την οικόσιτη κτηνοτροφία. Τα εργαλεία που χρησιμοποιούσαν ήταν πρωτόγονα. 

Το έργο των λογογράφων στην αρχαία Αθήνα

 

Τα δικαστήρια αποτελούσαν έναν σημαντικό τομέα της δημόσιας ζωής στην Αθήνα, ενώ στην κλασική εποχή κατά ένα μεγάλο βαθμό χάρη στη νέα εκπαίδευση των σοφιστών εδραιώθηκε η θέση της ρητορικής σ’ αυτά. Στην πράξη αυτό σήμαινε ότι πρωταγωνιστικό ρόλο σε μία δίκη, αν και από το παρασκήνιο, είχε ο λογογράφος, ο επιδέξιος και εκπαιδευμένος τεχνίτης του λόγου και γνώστης της νομοθεσίας και της δικαστικής πρακτικής, ο οποίος συνέθετε δικανικούς λόγους κατόπιν αμοιβής. Ο ολιγαρχικός Αντιφών φημολογείται ότι ήταν ο πρώτος επαγγελματίας λογογράφος (βλ. Πλουτ. Ἠθικά 832c).

Αισώπου Μύθοι

Ελάχιστα στοιχεία είναι γνωστά για τη ζωή του Αισώπου και αυτά χαρακτηρίζονται από μεγάλη ασάφεια και πολλές αντιφάσεις. Σύμφωνα με τις αρχαίες πηγές, πιθανότατα έζησε τον 7ο ή 6ο αιώνα π.Χ., από ’κει και πέρα όμως οι επιμέρους πληροφορίες της ζωής και της δράσης του κινούνται στον χώρο της ανεκδοτολογίας και του θρύλου. Η επικρατέστερη άποψη τον θέλει να κατάγεται από τη Φρυγία ή τη Σάμο –μολονότι, όπως και ένα άλλο εμβληματικό και αμφισβητούμενο, όσον αφορά την ιστορική του ύπαρξη, πρόσωπο της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, τον Όμηρο, πολλές πόλεις τον διεκδικούν– και να αγοράζεται κάποια στιγμή ως δούλος από τον σάμιο φιλόσοφο Ξάνθο. Αυτά και πολυάριθμα περιστατικά της ζωής του, γνωστά ήδη από τον 5ο αιώνα π.Χ., τα οποία στη συνέχεια διογκώθηκαν και επενδύθηκαν με φανταστικά στοιχεία και πλασματικά γεγονότα (π.χ. η περιβόητη δυσμορφία του, η εξαιρετική ευφυΐα του, ο παράδοξος θάνατος του κ.ά.), συνιστούν τις ιστορίες που είναι ευρύτερα γνωστές ως «μυθιστόρημα του Αισώπου» (Πούχνερ & Λεντάρη 2007, 41) και οι οποίες γύρω στον 1ο μεταχριστιανικό αιώνα αποκρυσταλλώθηκαν γραπτά στο «βιογραφικό μυθιστόρημα» με τίτλο Βίος του Αισώπου, κείμενο που γνώρισε αλλεπάλληλες επεξεργασίες και μεγάλη επιτυχία κατά τη βυζαντινή περίοδο και την Τουρκοκρατία.

Ο Ελληνικός αποικισμός

Το πρώτο μισό της πρώτης χιλιετίας π.Χ., οι αρχαίες ελληνικές πόλεις – κράτη, πολλές από τις οποίες ήταν ναυτικές δυνάμεις, άρχισαν να αναζητούν εδάφη και πόρους πέρα από την Ελλάδα, ιδρύοντας αποικίες σε όλη τη Μεσόγειο. Οι εμπορικές επαφές ήταν συνήθως το πρώτο βήμα στη διαδικασία αποικισμού και αργότερα, όταν οι τοπικοί πληθυσμοί υποτάσσονταν ή ενσωματώνονταν στην αποικία, ιδρύονταν πόλεις. Αυτές οι πόλεις είχαν διαφόρων βαθμών επαφές με τις μητροπόλεις τους, αλλά οι περισσότερες έγιναν πλήρως ανεξάρτητες πόλεις – κράτη, μερικές φορές έντονα ελληνικές σε χαρακτήρα και σε άλλες περιπτώσεις πολιτισμικά πιο κοντά στους αυτόχθονες λαούς με τους οποίους γειτόνευαν και συμπεριλάμβαναν στο σώμα των πολιτών τους. Μια από τις σημαντικότερες συνέπειες αυτής της διαδικασίας, σε γενικές γραμμές, ήταν ότι η κυκλοφορία αγαθών, ανθρώπων, τέχνης και ιδεών την περίοδο αυτή, διέδωσε ευρέως τον ελληνικό τρόπο ζωής στην Ισπανία, τη Γαλλία, την Ιταλία, την Αδριατική, τη Μαύρη Θάλασσα και τη Βόρεια Αφρική. Συνολικά, οι Έλληνες ίδρυσαν περίπου 500 αποικίες, στις οποίες ζούσαν έως 60.000 Έλληνες άποικοι και μέχρι το 500 π.Χ., αυτές οι νέες επικράτειες θα αντιπροσώπευαν το 40% του Ελληνικού Κόσμου.

Περιγραφή των ιερών και των ναών στην αρχαία Ελλάδα

Κάθε τόπος μπορούσε να μετατραπεί σε χώρο λατρείας, αρκεί να αναγνωρίζονταν σε αυτό τον χώρο ένας ιερός χαρακτήρας. Το ιερό ήταν οριοθετημένο. Έτσι τα ελληνικά ιερά ήταν χώροι που περιβάλλονταν από ένα περίβολο. Παράδειγμα αποτελεί η Αγορά των Αθηνών, ένας χώρος με όρια που διακρίνονταν σαφώς από τους όρους και τελούνταν διάφορες λατρείες θεών και ηρώων. Στα ιερά επιβάλλονταν απαγορεύσεις όπως ο τοκετός, η ερωτική συνεύρεση, ο θάνατος. Απαγορευόταν η είσοδος στο ιερό σε μιαρούς και ιερόσυλους. Σύμφωνα με σύγχρονες μελέτες η σπουδαιότητα της δημιουργίας εξωαστικών ιερών ήταν μεγάλη. Ήταν ταυτόχρονα όριο αλλά και σημείο συνάντησης του πολιτισμένου και του άγριου κόσμου. Σηματοδοτούσαν τα όρια της επικράτειας της πόλης στην οποία ανήκαν και συνδέονταν ορισμένες φορές με τον αστικό πυρήνα της πόλης με ιερές οδούς τις οποίες ακολουθούσε η πομπή των πιστών κατά την διάρκεια των εορτών. Στην περίπτωση πόλεων όπως η Αθήνα και η Κόρινθος παρατηρούμε ότι η διαδικασία της αστικοποίησης εξελίχθηκε γύρω από το ιερό μιας θεότητας. Γύρω από τους τόπους λατρείας προοδευτικά ανεγέρθηκαν τα δημόσια κτίρια οργανώνοντας το αστικό κέντρο των πόλεων. Ο βωμός βρισκόταν μέσα στο τέμενος, αλλά όχι μέσα στον ναό. Ήταν ο τόπος της θυσίας. Μερικές φορές ο βωμός ήταν το αποτέλεσμα της συσσωρευμένης στάχτης όπως στην Ολυμπία ή ένας σωρός από πέτρες ή μια εστία ή ένας πέτρινος βωμός όπως στο Ηραίον του Άργους. 

Σημαντική ανακάλυψη στις αρχαίες Πιθηκούσες

 

Ο διάσημος Τάφος του Κυπέλλου του Νέστορα στη νήσο Ίσκια της Ιταλίας –τις αρχαιοελληνικές Πιθηκούσσες της Μεγάλης Ελλάδας– δεν περιέχει τα οστά ενός μόνο νεαρού ατόμου, όπως πιστευόταν έως τώρα, αλλά αρκετών ανθρώπων, τουλάχιστον τριών και μάλιστα ενηλίκων, σύμφωνα με μια νέα σημαντική ανακάλυψη Ιταλών επιστημόνων. 

Ο Ναός του επικούρειου Απόλλωνα στις Βάσσες

Στο γυμνό, βραχώδες τοπίο των Βασσών βρίσκεται ένας από τους σημαντικότερους και επιβλητικότερους ναούς της αρχαιότητας, αφιερωμένος στον Επικούριο Απόλλωνα. Χαρακτηρίζεται από πλήθος πρωτοτυπιών τόσο στην εξωτερική όσο και στην εσωτερική του διαρρύθμιση, που τον καθιστούν μοναδικό μνημείο στην ιστορία της αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής. Ο Παυσανίας, μάλιστα, τον θεωρεί το δεύτερο μετά της Τεγέας πελοποννησιακό ναό σε κάλλος και αρμονία (8.41.8). Η ανέγερσή του τοποθετείται στο 420-400 π.Χ. και αρχιτέκτονάς του θεωρείται ο Ικτίνος, που σε αυτό το δημιούργημά του κατόρθωσε να συνδυάσει πολλά αρχαϊκά χαρακτηριστικά, που επέβαλλε η συντηρητική θρησκευτική παράδοση των Αρκάδων, με τα νέα γνωρίσματα της κλασικής εποχής. Ο ναός που βλέπει σήμερα ο επισκέπτης δεν είναι ο αρχαιότερος που κτίσθηκε στο χώρο. Ο πρώτος ναός του Απόλλωνα οικοδομήθηκε γύρω στα τέλη του 7ου αι. π.Χ., πιθανότατα στην ίδια θέση. Ακολούθησαν μία ή δύο οικοδομικές φάσεις του, γύρω στο 600 και γύρω στο 500 π.Χ., αντίστοιχα, από τις οποίες σώζονται πολυάριθμα αρχιτεκτονικά μέλη, όπως το κεντρικό δισκοειδές πήλινο ακρωτήριο με την πλούσια πολύχρωμη γραπτή διακόσμηση, κεραμίδια και πήλινα ακροκέραμα.

Συμμετοχή Σύνθεση και Συμπεριφορά των Θεατών στο Αρχαίο Θέατρο (γ' μέρος τελευταίο)

Έχει πολύ συζητηθεί, χωρίς να έχουν προκύψει αδιαφιλονίκητα συμπεράσματα, το πρόβλημα της σύνθεσης του κοινού, ιδιαίτερα επικεντρωμένο στο ερώτημα αν παρακολουθούσαν τις παραστάσεις και γυναίκες. Είναι εύλογη η θέση του προβλήματος για μια αυστηρά ανδροκρατούμενη κοινωνία πως εκείνη της κλασικής Αθήνας, που η ελευθερία κινήσεων σε δημόσιους χώρους δεν ήταν προνόμιο αυτονόητο, κυρίως για τις γυναίκες των ανώτερων στρωμάτων – όσο και να φαίνεται περίεργο, οι λαϊκές γυναίκες κυκλοφορούσαν με πολύ λιγότερους περιορισμούς. 

Συμμετοχή Σύνθεση και συμπεριφορά των Θεατών στο Αρχαίο Θέατρο (β΄μέρος)

 

Πολλά στην οργάνωση των εορτών αυτών παραμένουν σκοτεινά κάπως περισσότερα είναι γνωστά για τη μεγαλύτερη από τις δύο, τα Μεγάλα ή εν Άστει Διονύσια, τη λαμπρότερη, εκτός από τα Παναθήναια, εορταστική εκδήλωση των Αθηνών. H σύμπτωσή της με την αρχή της εαρινής περιόδου, λίγο πριν κινητοποιηθεί, για εμπορικές ή στρατιωτικές επιχειρήσεις, η ναυσιπλοΐα, εξασφάλιζε τη μέγιστη δυνατή συμμετοχή των πολιτών, ενώ, εξάλλου, υπολογιζόταν και η προσέλευση ξένων, που κατέφθαναν απ λα τα μέρη του ελληνικού –αλλά ίσως και του «βαρβαρικού»– κόσμου. 

Συμμετοχή Σύνθεση και Συμπεριφορά των Θεατών στο Αρχαίο Θέατρο (α΄ μερος)

 Επειδή την πιο παραπλανητική επίδραση στις προσεγγίσεις του θεατρικού φαινομένου της ελληνικής αρχαιότητας μπορεί να προκαλέσει η σύγχυση με αντίστοιχες, υποτίθεται, δραστηριότητες της δικής μας εποχής, σκόπιμο είναι να αρχίζει κανείς επισημαίνοντας τις ριζικότερες διαφορές. H πρώτη που θα έπρεπε, ίσως, να μνημονευθεί αφορά ένα χρονικό στοιχείο. Ενώ το θέατρο στην κλασική Αθήνα, που το είδος γεννήθηκε και διαμορφώθηκε, αποτελούσε εκδήλωση καθαρά λαϊκή, με πάνδημη συμμετοχή των πολιτών, δεν ήταν, εν τούτοις, προσιτό παρά μόνον ως έκτακτο κοινωνικό γεγονός, οργανωμένο απ το κράτος σε συγκεκριμένες ευκαιρίες δύο φορές το χρόνο, στο πλαίσιο δύο διονυσιακών εορτών, των Ληναίων (τέλη Δεκεμβρίου – αρχές Ιανουαρίου) και των Μεγάλων Διονυσίων (τέλη Mαρτίου – αρχές Απριλίου). 

 

Αρχαία Σπάρτη

 

Όταν η σύγχρονη πόλη της Σπάρτης ιδρύθηκε το 1834 με διάταγμα του βασιλιά Όθωνα, η ακρόπολη της αρχαίας περιώνυμης πόλης, με τις ήδη εντοπισμένες αρχαιότητες, αποτέλεσε το κέντρο νότια του οποίου χτίστηκε και αναπτύχθηκε η νέα Σπάρτη, κυριολεκτικά πάνω στα λείψανα της αρχαίας. Υπό το πνεύμα και του ευρωπαϊκού ρομαντισμού, η προσπάθεια αναβίωσης του μεγαλείου μιας αρχαίας ελληνικής πόλης στο πλαίσιο της ανοικοδόμησης του νέου ελληνικού κράτους αντανακλά όχι μόνο στην ίδια την ίδρυση της Σπάρτης αλλά και στο ιπποδάμειο ρυμοτομικό σχέδιο, στη νεοκλασική μορφολογία των δημόσιων κτηρίων της, ακόμα και στην επιλογή της θέσης της. Ωστόσο, η αρμονική συνύπαρξη της αρχαίας και της σύγχρονης Σπάρτης αποδείχτηκε δύσκολο στοίχημα στο πέρασμα του χρόνου, καθώς σε έναν τόπο μικρό, που φιλοξενεί ανθρώπινα έργα αιώνων, είναι αναπόφευκτη η σύγκρουση του νέου με το παλιό. 

Ο Έπαινος των Γυναικών

 

Το ποίημα αποτελείται από 735 ομοιοκατάληκτους τροχαϊκούς οκτασύλλαβους στίχους και παραδίδεται σε ένα μόνο χειρόγραφο του 16ου αιώνα, τον κώδικα Collegio Greco 4, που βρίσκεται στο Ελληνικό Κολλέγιο της Ρώμης. Εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1905 από τον βυζαντινολόγο Κ. Krumbacher, μαζί και ως συνέχεια του Συναξαρίου των ευγενικών και τιμιωτάτων αρχοντισσών , που στον κώδικα προηγείται του Επαίνου, ωστόσο τα τελευταία χρόνια έχει γίνει ευρέως αποδεκτό ότι πρόκειται για δύο διαφορετικά έργα. Το ποίημα παραδίδεται ανώνυμα και, σύμφωνα με το γλωσσικό του ιδίωμα, φαίνεται πως έχει γραφτεί στην Κρήτη στα τέλη του 15ου αιώνα (Σταυρακοπούλου 2013, 10).

Η Μυκηναϊκή διασπορά

Ανατολική Μεσόγειο

Η μυκηναϊκή εξάπλωση στην Ανατολική Μεσόγειο άρχισε όταν οι Μυκηναίοι κατέλαβαν την Κρήτη γύρω στο 1450 π.Χ. Ο πολιτισμός των μινωικών ανακτόρων συνέχισε την πορεία του ακολουθώντας τώρα το μυκηναϊκό πνεύμα. Μετά τη λήξη της "μινωικής θαλασσοκρατορίας" η κυριαρχία των Μυκηναίων απλώθηκε ραγδαία στα νησιά του Αιγαίου και στην Ανατολική Μεσόγειο. Οδηγός στην ανίχνευση της μυκηναϊκής παρουσίας στις ανατολικές περιοχές είναι τα χαρακτηριστικά προϊόντα της υστεροελλαδικής κεραμικής ή σπανιότερα άλλα προϊόντα που ανακαλύπτονται σε μεγάλη ακτίνα γύρω από την περιοχή της μυκηναϊκής κυριαρχίας. 

Φλαγγίνειος Σχολή "'Ανθη ευλαβείας"

 

Με τον τίτλο Άνθη ευλαβείας κυκλοφόρησε στα 1708 μια συλλογή ποιημάτων των μαθητών της Φλαγγινείου Σχολής της Βενετίας, η οποία ιδρύθηκε το 1665 –χάρη σε κληροδότημα του πάμπλουτου έλληνα δικηγόρου, εμπόρου και εξέχοντος μέλους της ελληνικής κοινότητας της Βενετίας Θωμά Φλαγγίνη (1578-1648)– και αποτέλεσε για δεκαετίες σημαντικότατο εκπαιδευτικό κέντρο του ελληνισμού της διασποράς. 

Τα αγωνίσματα των Ολυμπιακών Αγώνων στην Αρχαιότητα

Δρόμος: Το στάδιο ήταν ο βασικός αγώνας ταχύτητας και το παλαιότερο αγώνισμα. Στην Ολυμπία ήταν το μόνο αγώνισμα από την 1η (776 π.Χ.) έως τη 13η Ολυμπιάδα (728 π.Χ.). Εξαιτίας μάλιστα της σπουδαιότητάς του, συνηθιζόταν ο νικητής του σταδίου να δίνει το όνομά του σε κάθε Ολυμπιάδα. 

Η ιδεολογική χρήση της Αρχαιολογίας και οι πρώτες προσπάθεις για προστασία των αρχαιοτήτων στα χρόνια της Επανάστασης

Η ευρωπαϊκή αρχαιολογία βαθμιαία συνδέθηκε στενά με την ιστορία και θεωρήθηκε ότι μπορεί να προσφέρει γνώσεις για την εξέλιξη συγκεκριμένων λαών στην αρχαιότητα. Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος τοποθετείται έτσι ο συγκεκριμένος αρχαιολογικός πολιτισμός, ο οποίος θεωρείται ότι ταυτίζεται με λαούς και έθνη του παρελθόντος, προγόνους των σημερινών ευρωπαϊκών εθνών. Αυτή η ταύτιση με εθνικές ομάδες προσέδωσε στους αρχαιολογικούς πολιτισμούς πολιτική σημασία. Στο πλαίσιο του ρομαντικού εθνικισμού και της δημιουργίας εθνικών κρατών αναπτύχθηκε η επιθυμία να μάθουμε όσο το δυνατός περισσότερα για το παρελθόν συγκεκριμένων λαών. Τα δεδομένα της αρχαιολογίας αποτέλεσαν εκ των πραγμάτων μέσα προώθησης της εθνικής ταυτότητας, ενώ συχνά πολιτικά ενδιαφέροντα και όχι αντικειμενικά κριτήρια καθόρισαν τη μορφή ταξινόμησης του υλικού πολιτισμού και τον ορισμό των πολιτισμικών ομάδων, προκειμένου να καταδειχθεί η αρχαιότητα των σημερινών εθνικών κρατών.

Το συναξάριον του τιμημένου γαδάρου

 

Το Συναξάριον του τιμημένου γαδάρου είναι ένα σατιρικό και διδακτικό στιχούργημα του 14ου-15ου αιώνα με χιουμοριστικό και σκωπτικό τόνο και ήρωες τρία αγαπητά στο κοινό της εποχής –και όχι μόνο– ζώα με ανθρωπομορφικά στοιχεία: την αλεπού, τον λύκο και τον γάιδαρο.

 

Πανελλήνια Ιερά

Πανελλήνια Ιερά : Μαντεία με ιδιαίτερη σημασία. Αποτελούσαν κοινό τόπο συνάντησης και συνεκτικό δεσμό των Ελλήνων. Εκεί παραμερίζονταν οι διαφορές κι όλοι μαζί τιμούσαν τους θεούς. Αρχικά ήταν σχεδόν αυτόνομα κράτη. Αργότερα ονομάστηκαν Αμφικτυονίες καθώς όσοι έμεναν κοντά σε αυτά, συνασπίζονταν. Στην αρχή οι Αμφικτυονίες ήταν θρησκευτικές ενώσεις ενώ αργότερα έγιναν μέσο πολιτικού ανταγωνισμού και οι ασθενέστερες υπέκυπταν στις ισχυρότερες.

Δελφοί

Το σπουδαιότερο ιερό – μαντείο και με πολιτική σημασία. Αφιερωμένο στον Απόλλωνα. Ιδιώτες και πόλεις ζητούσαν από αυτό προσανατολισμό. Ο θεός χρησιμοποιούσε μια γυναίκα, την Πυθία για να επικοινωνήσει. Στην αρχή η Πυθία ήταν μια νέα αριστοκρατικής καταγωγής, αργότερα αντικαταστάθηκε με μια πενηντάρα, στολισμένη όμως ως νέα. Όσοι ρωτούσαν το μαντείο των Δελφών ονομάζονταν θεοπρόποι και έπαιρναν σειρά με κλήρο. Αυτός που ζητούσε χρησμό, πήγαινε πρώτα για καθαρμό στην Κασταλία πηγή και πλήρωνε φόρο (πέλανος). Μετά προσέφερε θυσία στον Απόλλωνα που για να γίνει δεκτή, έπρεπε το ζώο να τρέμει σύγκορμο όταν του ράντιζε η Πυθία το κεφάλι με κρύο νερό. Ο θεοπρόπος εισερχόταν στον οίκο (χώρο αναμονής) και μετά στο άδυτο, όπου απαγορευόταν η είσοδος στις γυναίκες.

Πριν η Πυθία αναλάβει καθήκοντα, πέρναγε από καθαρμό στην Κασταλία. Θυμίαζε το πάνω τμήμα του σηκού κι έμπαινε στον οίκο. Εκεί υπήρχε χρυσό άγαλμα του θεού, ο τάφος του Διονύσου και ομφαλός, από όπου έτρεχε το νερό της Κασσωπίδας πηγής. Η Πυθία καθόταν σε ψηλό τρίποδα, έπινε νερό, μασούσε δάφνη κι ανέπνεε τους ατμούς που έβγαιναν από τον ομφαλό. Τελικά έπεφτε σε έκταση κι όταν ο θεοπρόπος έκανε την ερώτησή του, εκείνη απαντούσε ακατάληπτα. Οι ιερείς κατέγραφαν την απάντησή της, τη μετέφραζαν και τη  συνέτασσαν σε έμμετρους στίχους. Καθώς οι απαντήσεις ήταν ασαφείς, οι θεοπρόποι κατέφευγαν στους εξηγητές. Οι χρησμοί ήταν συνήθως λοξοί, διφορούμενοι και δυσερμήνευτοι. (Λοξίας Απόλλων). Αντίθετα με τους άλλους, η μαντική του Απόλλωνα είναι εκστατική κι ονομαζόταν ενθουσιασμός, καθώς οι Έλληνες θεωρούσαν πως το αποτέλεσμα οφειλόταν στη θεϊκή αποκάλυψη κι όχι στη γνώση.

Εκτός από τον κυρίαρχο, πολιτικό ρόλο του, το μαντείο των Δελφών διατύπωσε μια ηθική σοφίας και πρόβαλε τον καθαρμό και τη μετάνοια στα λάθη. Η φήμη του ξεπέρασε την Ελλάδα και δεχόταν επισκέπτες από όλον τον τότε γνωστό κόσμο. Ανάλογος ήταν και ο πλούτος του. Την κλασική εποχή άρχισε να παρακμάζει, καθώς ο ανταγωνισμός των πόλεων και η παρέμβαση του ‘μεγάλου βασιλέως’ επηρέασαν τους χρησμούς. Η ανάπτυξη επίσης του ορθολογισμού, μείωσε το κύρος της μαντικής του.

Πύθια : Διοργανώνονταν στους Δελφούς κάθε τέσσερα χρόνια και ήταν πανελλαδικοί αγώνες προς τιμήν του Απόλλωνα.

Δήλος : εκεί βρισκόταν έτερο ιερό του θεού, καθώς η Δήλος ήταν θρησκευτικό κέντρο των ιωνικών πόλεων ενώ τελούνταν εκεί η γιορτή των Ιώνων.



Δωδώνη : εκεί βρισκόταν ο ναός του Δία και οι βελανιδιές που με το θόρυβο του αέρα ανάμεσα από τα φύλλα τους, έδιναν το χρησμό του. Τον ερμήνευαν ιέρειες.

Ίσθμια : ιερό όπου κάθε δύο χρόνια γινόντουσαν αγώνες προς τιμήν του Ποσειδώνα .

Νέμεα : ιερό όπου κάθε δύο χρόνια γινόντουσαν αγώνες προς τιμήν του Δία. Αφιερωμένα στον ήρωα Οφέλτη

Ολυμπία : ιερό όπου κάθε τέσσερα χρόνια γινόντουσαν αγώνες προς τιμήν του Δία.

Όλοι αυτοί οι αγώνες, ανέπτυξαν το αγωνιστικό πνεύμα των Ελλήνων και την προσπάθειά τους για νίκη αθλητική, πολεμική και πολιτική. Πέρα όμως από τον πολιτικό χαρακτήρα, η νίκη σε κάποιον από αυτούς τους αγώνες απηχεί και παλαιότερες θρησκευτικές εκφάνσεις. Εντάσσονται σε ένα φυσιολατρικό, θεολογικό πνεύμα και εξυμνούν το συναγωνισμό των νέων. Οι αγώνες δείχνουν όχι μόνο το πλούσιο θρησκευτικό ελληνικό βίωμα, αλλά και τη σύνδεσή τους με την έννοια του αγώνα, μέτρο της αρετής, του σθένους και της δύναμης που συνδεόταν με την αρχαϊκή αριστοκρατία.

 

Πηγή:  Δημόσιος και ιδιωτικός βίος στην Eλλάδα I, τ. A΄: Πάτρα, 2000, σ. 367- 369.