Η κοινωνία της ρωμαϊκής εποχής

«Με την τελική επικράτηση των Ρωμαίων και τη συρρίκνωση ή κατάργηση όσων δημοκρατικών θεσμών λειτουργούσαν ακόμη, τα φτωχότερα τμήματα των κατακτημένων ελληνικών πληθυσμών δέχτηκαν μεγάλο πλήγμα. Οι μηχανισμοί που είχαν οικοδομηθεί στη διάρκεια αιώνων για την προστασία των συμφερόντων τους δε λειτουργούσαν πια. Οι ανώτερες και ευπορότερες τάξεις αντιθέτως εδραίωσαν τα κοινωνικά και τα οικονομικά τους προνόμια. » (Δ. Κυρτάτας[216])

Οι κοσμογονικοί μύθοι των αρχαίων Ελλήνων

Ορφική κοσμολογία

Στην αρχαία Ελλάδα, η πανάρχαια διδασκαλία του μύστη Ορφέα αποτέλεσε την πρωταρχική μυστηριακή ελληνική θρησκεία με ποιήματα και ύμνους απαράμιλλης ομορφιάς. Ο Ορφισμός ομιλεί για το χάος, που συμπυκνώνεται στο γιγαντιαίο κοσμικό αυγό. Αυτό το κοσμικό αυγό άνοιξε στα δυο, έσπασε και σχηματίστηκαν ο ουρανός και η γή. Από το κεντρικό σπέρμα του αυγού, όπως αναφέρεται και στον ύμνο που ακολουθεί, πήρε μορφή ο Φάνης (ο φωτεινός, ο υπαρκτός), το Υπέρτατο Όν και φως, ο πρώτος των θεών, ο πρωτόγονος Έρωτας. Ο Έρωτας συμβολίζει την πνευματική και την εντός της φύσεως δύναμη, που εξωθεί σε ένωση και δημιουργία.

Η αξία του έργου του Πλούταρχου

Ο Πλούταρχος έζησε περίπου το 45-120 μ.Χ. και είναι γνωστός για το έργο του Βίοι Παράλληλοι, με το οποίο θεμελιώθηκε η φήμη του. Η επίδραση που άσκησε το έργο του ήταν τεράστια. Ειδικά μεταξύ του 16ου και 18ου αιώνα η διάδοσή του στους μορφωμένους κύκλους της Ευρώπης υπήρξε μεγάλη. Μεταξύ των θαυμαστών του περιλαμβάνονται οι Έρασμος, Μονταίνιος, Σαίξπηρ, Ρουσσώ, Γκαίτε, Καβάφης και άλλοι. Ο Πλούταρχος συνέγραψε επίσης διακόσια περίπου κείμενα (σώζονται τα 78) που ονομάστηκαν «Ηθικά». Η ομιλία του «Περί του μη δειν δανείζεσθαι» εκφωνήθηκε πιθανότατα στην Αθήνα το 92 μ.Χ. Η νεότερη έρευνα έχει καταδείξει ότι πρόκειται για έργο της ώριμης περιόδου του Πλούταρχου.

Η κοσμοθεωρία του Νίκου Καζαντζάκη μέσα από την «Ασκητική», την «Οδύσσεια» και τον «Αλέξη Ζορμπά»

Ο Νίκος Καζαντζάκης (1883-1957) είναι ο πρώτος από τους νεώτερους Ελληνες λογοτέχνες που αξιοποίησαν το νεοελληνικό λόγο σε παγκόσμιες διαστάσεις και θεωρείται ένας από τους πιο αναγνωρίσιμους μυθιστοριογράφους μας στο εξωτερικό. Πολυγραφότατος, έμεινε στη λογοτεχνία κυρίως για τα επτά μυθιστορήματά του και την «Οδύσσειά» του, ενώ έγραψε, ακόμη, έξι ταξιδιωτικά βιβλία, άρθρα, μελέτες, μεταφράσεις, φιλοσοφικά δοκίμια, δώδεκα τραγωδίες, ποιήματα και δράματα.