Λύτρας Χατζηαντώνης

Λύτρας Χατζηαντώνης (π.1800 - β΄μισό 19ου αι.) Ανεμόμυλος, 1837 Μάρμαρο, 49 x 62 εκ. αρ. έργου: Π.2604 Εκτίθεται Εθνική Γλυπτοθήκη, Άλσος Ελληνικού Στρατού, Γουδή

Πατέρας του Νικηφόρου Λύτρα, ο Χατζηαντώνης Λύτρας ήταν ένας λαϊκός μαρμαρογλύπτης.

Η πρακτική φιλοσοφία του Αριστοτέλη

Οι διαφορές του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη φαίνονται καθαρότερα από παντού στο πεδίο της πολιτικής και της ηθικής θεωρίας. Η τοποθέτηση του Αριστοτέλη διέπεται γενικά από μετριοπάθεια και ρεαλισμό. Στην ιδανική πλατωνική πολιτεία ο Αριστοτέλης αντιπαραθέτει ένα πολιτικό σύστημα που συνδυάζει κάποιες βασικές αρχές της δημοκρατίας με την αριστοκρατική αξιοκρατία. Και στις απόλυτες ηθικές αξίες του Πλάτωνα, ένα σύστημα αρετών με βασικό γνώρισμα την αποφυγή των ακραίων στάσεων.

Οδηγίες για μιαν ατάραχη επικούρεια ζωή

Πρέπει, να ήταν δύσκολο να κατάγεσαι από αρχοντική γενιά που έβγαλε έναν Μιλτιάδη και έναν Κίμωνα, κι εσύ να έχεις πατέρα κάποιον Νεοκλή, ασήμαντο και μικρομεσαίο γραμματοδιδάσκαλο. Και μάλιστα να μη γεννιέσαι καν στην Αθήνα αλλά στη μακρινή Σάμο, όπου η ένδοξη ακόμη Αθήνα είχε στείλει πολλούς έμπιστους και φτωχούς πολίτες της ως κληρούχους, για να μην τους έχει στα πόδια της και για να στηρίξει την εξουσία της στο νησί.

Αρχαιολογία της πόλεως των Αθηνών/ Σκοτεινοί αιώνες- Κλασική εποχή

Η πόλη των Αθηνών, ευρισκόμενη περίπου στο μέσο του λεκανοπεδίου της Αττικής, στο νοτιοανατολικό άκρο της Στερεάς Ελλάδας, και σε κοντινή απόσταση από τη θάλασσα, αναπτύχθηκε από πολύ νωρίς και βαθμιαία εξελίχθηκε σε σπουδαίο πολιτισμικό κέντρο του αρχαίου ελληνικού κόσμου. Στην πορεία αυτή σημαντικό ρόλο διαδραμάτισαν, εκτός των κοινωνικοπολιτικών δυναμικών που έλαβαν χώρα στο πέρασμα των αιώνων, η καίρια γεωγραφική της θέση, η ποικιλομορφία του φυσικού της περιβάλλοντος, καθώς και το εξαιρετικό εύκρατο κλίμα της περιοχής. Τόσο η σταδιακή διαμόρφωση του πολεοδομικού ιστού και οι αναπλάσεις του αρχιτεκτονικού τοπίου της πόλης, όσο και οι εν γένει μεταβολές που υπέστη η φυσιογνωμία της αποτελούν γεννήματα μιας σειράς μακρόχρονων διεργασιών και ζυμώσεων σε επίπεδο κοινωνικής σύνθεσης, πολιτικής δραστηριότητας, οικονομικής οργάνωσης και καλλιτεχνικής δημιουργίας.

Αλέκος Κοντόπουλος ένας πρωτοπόρος της αφαιρετικής ζωγραφικής

Η αφαίρεση, η απομάκρυνση από τον αισθητό κόσμο και την αναπαράστασή του στη ζωγραφική επιφάνεια, η αυτονόμηση της ζωγραφικής γλώσσας, ως το σημείο που να μην παραπέμπει πουθενά, παρά μόνο στον εαυτό της, είχαν ήδη ιστορία μισού αιώνα στην ευρωπαϊκή ζωγραφική, όταν τελικά έκαναν την εμφάνισή τους στην Ελλάδα. Πατέρας της ανεικονικής τέχνης θεωρείται ο Καντίνσκυ ο οποίος πραγματοποίησε το κρίσιμο άλμα το 1910.

Μεταμορφώσεις- Καταστερισμοί στους ελληνικούς μύθους

λέγει δὲ καὶ Ἐμπεδοκλῆς τὴν ἀρίστην εἶναι μετοίκησιν τὴν τοῦ ἀνθρώπου, εἰ μὲν ἐς ζῷον ἡ λῆξις αὐτὸν μεταγάγοι, λέοντα γίνεσθαι· εἰ δὲ ἐς φυτόν, δάφνην.

Ο Εμπεδοκλής λέει ότι η καλύτερη μετενσάρκωση του ανθρώπου, αν μετά τον θάνατο γίνει ζώο, είναι να γίνει λιοντάρι· αν όμως γίνει φυτό, να γίνει δάφνη. (Κλαύδιος Αιλιανός Περί ζώων ιδιότητος 12.7)

Σωκρατικοί Φιλόσοφοι

Οι μαθητές του Σωκράτη ήταν πολλοί και διαφορετικοί μεταξύ τους: άλλοι ήταν αθηναίοι πολίτες και άλλοι είχαν έρθει από άλλες πόλεις, άλλοι απλοί πολίτες κι άλλοι εξέχουσες προσωπικότητες του δημόσιου βίου, άλλοι αφοσιωμένοι στη φιλοσοφία κι άλλοι βουτηγμένοι στην καθημερινότητα του σπιτιού, της δουλειάς, της πολιτικής. Ανάμεσά τους γόνοι ισχυρών αριστοκρατικών οικογενειών (Πλάτων, Κριτίας, Χαρμίδης, Αλκιβιάδης), γιοι δούλων (Αντισθένης) ή πρώην δούλοι (Φαίδων)· δημοκρατικοί (Χαιρεφών), ολιγαρχικοί (Ξενοφών), φίλοι των τυράννων (Κριτίας, Χαρμίδης) ή πολιτικά αδιάφοροι (Αντισθένης). Οι διαφορές τους στην καταγωγή, την κοινωνική τάξη, την οικονομική κατάσταση, τις πολιτικές πεποιθήσεις και την παιδεία τους ήταν μεγάλες και δεν κρύβονταν. Εξάλλου, δεν χρειαζόταν να ήταν και όλοι φίλοι μεταξύ τους!

Αρχαιολογική συλλογή Αχαρνών

Η Αρχαιολογική Συλλογή Αχαρνών βρίσκεται σε κεντρικό σημείο της πόλης απέναντι από το Δημαρχείο και σε κοντινή απόσταση προς το μυκηναϊκό θολωτό τάφο των Αχαρνών (Λεωφόρος Φιλαδελφείας). Οι αρχαιότητες που φυλάσσονται και εκτίθενται στη Συλλογή προέρχονται από σωστικές ανασκαφές σε ιδιωτικά οικόπεδα και δημόσια έργα ή από παραδόσεις πολιτών κυρίως από τις Αχαρνές, αλλά και τη ΒΔ Αττική. Η έκθεση καλύπτει χρονολογικά την περίοδο από τα προϊστορικά (νεώτερη νεολιθική περίοδος 5η χιλιετία π.Χ.) έως τα μεσοβυζαντινά χρόνια (12ος μ. Χ. αι.).

Η αναβίωση του αρχαίου δράματος

Ο σκηνοθέτης ΤΑΚΗΣ ΜΟΥΖΕΝΙΔΗΣ και η χορογράφος ΚΟΥΛΑ ΠΡΑΤΣΙΚΑ, που συμμετείχαν στη θεατρική παράσταση «ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ ΔΕΣΜΩΤΗΣ» του ΑΙΣΧΥΛΟΥ το 1927, ξεδιπλώνουν τις αναμνήσεις τους και μιλούν για τις ενέργειες της ΕΥΑΣ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΥ, που θα πραγματοποιούσαν το όραμα του συντρόφου της ΑΓΓΕΛΟΥ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΥ. Σημαντικό μέρος τους αφιερώματος καλύπτεται από την προβολή αποσπασμάτων της ταινίας των αδελφών ΓΑΖΙΑΔΗ, στα οποία και προβάλλονται είτε στιγμιότυπα από τους Αγώνες στο Στάδιο των Δελφών, είτε στιγμές από τη θεατρική παράσταση. Ο ΘΑΝΟΣ ΒΕΛΟΥΔΙΟΣ, συνεργάτης των ΣΙΚΕΛΙΑΝΩΝ, δίνει πληροφορίες που αφορούν στην προετοιμασία του εγχειρήματος ενώ ο θεατρολόγος ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΠΑΘΗΣ παρουσιάζει την πλήρη ιδεολογική προσέγγιση με την οποία σχεδιάστηκε και παρουσιάστηκε το κείμενο του ΑΙΣΧΥΛΟΥ στους Δελφούς. Η ΚΟΥΛΑ ΠΡΑΤΣΙΚΑ, συναισθηματικά φορτισμένη, κλείνει το αφιέρωμα μιλώντας για το τέλος της ΕΥΑΣ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΥ.

Το μυθιστόρημα στους αυτοκρατορικούς χρόνους

Την αυτοκρατορική περίοδο η ελληνική παιδεία λειτούργησε ως ενοποιητικό στοιχείο για το ανατολικό μέρος της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Κάτοχοι της ελληνικής παιδείας και του ελληνικού πολιτισμού ήταν οι ανώτερες κοινωνικές τάξεις που κατείχαν και τα δημόσια αξιώματα. Χαρακτηριστική τάση της περιόδου είναι η στροφή προς την πνευματική δημιουργία των κλασικών χρόνων (κλασικισμός)[1]. Μέσω του κλασικισμού διασώθηκε η παράδοση του ελληνικού πολιτισμού χωρίς ωστόσο να αποφύγει τις αρνητικές συνέπειες όπως την έλλειψη πρωτοτυπίας[2].

Οι συνθήκες ανάπτυξης του Ελληνιστικού Έπους και τα Αργοναυτικά του Απολλώνιου Ρόδιου

Η ελληνιστική εποχή (330- 30 π.Χ.)[1] χαρακτηρίζεται από την οριστική παρακμή της πόλης- κράτους. Με την διεύρυνση των ορίων του ελληνικού κόσμου υιοθετήθηκε ένας συγκεντρωτικός τρόπος άσκησης της εξουσίας που βαθμιαία οδήγησε στην εγκατάλειψη των παλαιών πρακτικών[2]. Ένα άλλο χαρακτηριστικό της περιόδου είναι η αναίρεση του διαχωρισμού Ελλήνων- Βαρβάρων, καθώς ένα σημαντικό μέρος του ελληνικού πληθυσμού κατοικούσε σε πόλεις της Ανατολής. Ο ντόπιος πληθυσμός υιοθέτησε στοιχεία από τον ελληνικό πολιτισμό, κυρίως την γλώσσα, που αυτή την περίοδο διεθνοποιείται[3]. Η μίξη ελληνικών και ανατολικών στοιχείων είχε ως αποτέλεσμα την δημιουργία ενός πολιτισμού με μεικτά χαρακτηριστικά. Στον τομέα της θρησκείας παρατηρείται ένας συγκρητισμός και η τάση θεοποίησης των ηγεμόνων. Βασικό χαρακτηριστικό του ελληνιστικού πολιτισμού ήταν η τάση του για εκκοσμίκευση. Αυτή την περίοδο αλλάζει ριζικά ο τρόπος σκέψης των Ελλήνων. Τους διανοητές της εποχής αρχίζουν να τους απασχολούν ζητήματα σχετικά με την διοίκηση και τον έλεγχο των ετερόκλητων πληθυσμών που κατοικούσαν στα ελληνιστικά βασίλεια[4]. Ο ελληνιστικός πολιτισμός αποτελούσε μια ανοιχτή κοινωνία που κυριαρχούσε ο κοσμοπολιτισμός. Μέσα σε αυτό το κοσμοπολίτικο περιβάλλον αναδύθηκε ο ατομικισμός που χαρακτηρίζει τα ιδεολογικά ρεύματα της εποχής. Επόμενο ήταν να αμφισβητηθούν και οι λογοτεχνικές συμβάσεις. Το παραδοσιακό έπος δεν υμνεί πλέον θεούς και ήρωες αλλά σύγχρονους ηγεμόνες[5] . Η λογοτεχνική παραγωγή της περιόδου ταυτίστηκε με την ελληνιστική ποίηση. Οι επιφανέστεροι ποιητές της περιόδου ήταν ο Καλλίμαχος, ο Απολλώνιος Ρόδιος[6] και ο Θεόκριτος. 

Η λογιοσύνη, η διακειμενικότητα και ο ελιτισμός που παρατηρείται στα κείμενα της περιόδου, τα καθιστούσαν δυσπρόσιτα στο ευρύ κοινό. Ίσως η συγγραφή τους να αποτελούσε δείγμα αυθεντίας στην φιλολογική επιστήμη και γι’ αυτό το λόγο απευθύνονταν κυρίως σε συναδέλφους τους[7]. Το μόνο σωζόμενο ποιητικό έργο της ελληνιστικής περιόδου είναι τα Αργοναυτικά του Απολλώνιου Ρόδιου. Το έπος έχει μικρό μέγεθος, λόγια μορφή και ελιτίστικη επεξεργασία[8], δείγμα μιας σαφούς επιρροής από το έργο του Καλλίμαχου. Όπως ο Καλλίμαχος στα Αίτια διακήρυξε την υπεροχή του μικρού ποιήματος έναντι του εκτενούς έπους[9], έτσι και ο Απολλώνιος αποκήρυξε την συνεχιζόμενη διήγηση δίνοντας έμφαση στο τμηματικό γεγονός[10]. Το έπος Αργοναυτικά αντλεί την θεματική του από τον αργοναυτικό μυθολογικό κύκλο. Οι πηγές του πρέπει να αναζητηθούν σε παλαιότερα κείμενα (Αργοναυτικά Ορφέως), που βρέθηκαν στην κατοχή του λόγω της ιδιότητας του ως διευθυντή στο Μουσείου της Αλεξάνδρειας[11]. Χαρακτηριστικό στοιχείο της ποίησής του είναι η διακειμενικότητα, καθώς αντλεί υλικό από τα ομηρικά έπη (Ιλιάδα, Οδύσσεια), τον 4^ο Πυθιόνικο του Πίνδαρου, από την Ιστορία του Ηρόδοτου και από την τραγωδία Μήδεια του Ευριπίδη[12]. Αν και το έργο του έχει εμφανή σημάδια επιρροής από το παραδοσιακό έπος, δεν αποτελεί μίμηση. Ο Απολλώνιος εφαρμόζει τις αρχές της αντίθεσης μέσω της μίμησης και του ανταγωνισμού με την παράδοση, προκειμένου να δημιουργήσει κάτι καινούργιο[13]. Η βασική διαφορά της ποίησης του Απολλώνιου από την προγενέστερη ομηρική, είναι ότι αποτελεί προϊόν γραφής. Η ποίησή του δεν υμνεί την δόξα και την τιμή των θεών και των προγόνων αλλά την ατομικότητα και τον συναισθηματισμό[14].

---

[1] https://repository.kallipos.gr/pdfviewer/web/viewer.html?file=/bitstream/11419/1576/1/00_master_document.pdf, ημερομηνία τελευταίας επίσκεψης, 19/02/2019.

[2] Μανακίδου, ο.π. σ. 37.

[3] Lesky, A., Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Λογοτεχνίας, μτφρ., Α., Γ., Τσοπανάκη, εκδ. Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη, 2015, σ. 949.

[4] Lesky, ο.π. σ. 971.

[5] Μανακίδου, ο.π. σ. 38.

[6] https://repository.kallipos.gr/pdfviewer/web/viewer.html?file=/bitstream/11419/1576/1/00_master_document.pdf, ημερομηνία τελευταίας επίσκεψης, 19/02/2019.

[7] Μανακίδου, ο.π. σ.38.

[8] Μανακίδου, ο.π. σ.39.

---

[9] http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/history/grammatologia/page_058.html?prev=true ημερομηνία τελευταίας επίσκεψης, 26/02/2019.

[10] Πλάντζος, Δ., Ελληνική Τέχνη και Αρχαιολογία 1200- 30 π.Χ., εκδ. Καπόν, Αθήνα, 2016, σ. 229.

[11] Πλάντζος, ο.π. σ. 230.

[12] Πλάντζος, ο.π. σ. 231.

[13] Μανακίδου, Φ., «Αφηγηματικό έπος και επύλλιον», Συλλογικό, Γράμματα Ι: Αρχαία Ελληνική και Βυζαντινή Φιλολογία», τομ. Β΄ ΕΑΠ, Πάτρα, 2001, σ. 35.

[14] http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/history/grammatologia/page_063.html ημερομηνία τελευταίας επίσκεψης, 26/02/2019.

Η επίδραση των σοφιστών στο έργο του Ευριπίδη

Στα χρόνια που ακολούθησαν τους Μηδικούς πολέμους κάτω από την πολιτική καθοδήγηση του Περικλή, η Αθήνα έγινε η σημαντικότερη πόλη- κράτος της Αρχαίας Ελλάδας ενισχύοντας τόσο το δημοκρατικό πολίτευμα όσο και την ηγεμονία της. Την περίοδο αυτή η Αθήνα γίνεται το κέντρο του ελληνικού κόσμου για τις τέχνες και τις επιστήμες και από εκεί διαδίδονται σε όλο τον ελληνικό κόσμο. Η ακμή της ρητορικής τέχνης συμβαδίζει με την ακμή της αθηναϊκής δημοκρατίας του 5ου- 4ου π. Χ. αι. και δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι και τα τρία είδη της ρητορικής τέχνης αποτέλεσαν «εργαλεία» του αθηναϊκού πολιτεύματος. Στο έργο του Ευριπίδη ανιχνεύονται φιλοσοφικές και σοφιστικές επιδράσεις κυρίως του Αναξαγόρα, του Πρωταγόρα και του Πρόδικου. Η επίδραση των σοφιστών στο έργο του ήταν σημαντική ωστόσο διατήρησε την ανεξαρτησία του και διατύπωσε σε ορισμένες περιπτώσεις την επίκρισή του.

Χριστιανισμός η νέα ιδεολογία της Αυτοκρατορίας

Ο Κωνσταντίνος Α΄ με την ρηξικέλευθη πολιτική του συνετέλεσε αποφασιστικά στη δημιουργία των προϋποθέσεων για τη μεταβολή του ανατολικού τμήματος της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας στο ελληνοχριστιανικό Βυζάντιο. Η έκδοση του διατάγματος της ανεξιθρησκείας και η μεταφορά της πρωτεύουσας της αυτοκρατορίας από την Ρώμη του Τίβερη στην Νέα Ρώμη του Βόσπορου άλλαξαν την ιστορική πορεία και τη μορφή της αυτοκρατορίας και αποκαλύπτουν την πολιτική διορατικότητα του Κωνσταντίνου Α΄. Ανεξάρτητα από το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι ιστορικοί σχετικά με τα κίνητρα που υπαγόρευσαν τη θρησκευτική του πολιτική, η θρησκευτική πολιτική του Κωνσταντίνου Α΄ αποτελεί σταθμό στην ιστορία της ανθρωπότητας. Υπό την επίδρασή της διαμορφώθηκε μια νέα πολιτική θεωρία, η ιδέα της Οικουμενικότητας του ρωμαϊκού κράτους τόσο σε πολιτικό όσο και σε θρησκευτικό επίπεδο.

Η σχέση υγείας, θρησκείας, ιατρικής στην αρχαία Ελλάδα

Ο θεσμός των Μαντείων δημιουργεί στον σύγχρονο άνθρωπο αξεπέραστες απορίες. Στα αυτιά μας η Μαντική τέχνη ηχεί παράξενα. Κι όμως, στην αρχαία Ελλάδα καμία σοβαρή απόφαση δεν λαμβανόταν χωρίς την συμβουλή κάποιου Μαντείου. Ολόκληρη η αρχαία Ιστορία λες και στηρίζεται σε μια αλληλουχία χρησμών. Κι αυτή η πρακτική γινόταν από έναν λαό, που είχε φτάσει σε αξεπέραστο ύψος πολιτιστικής ακμής. Έναν λαό που δεν διοικούνταν από θεοκρατικό σύστημα και το ιερατείο του δεν είχε καμία ιδιαίτερη δύναμη, από έναν λαό που έθετε σε εξέταση και αμφισβητούσε τα πάντα.

Τα πολιτειακά όργανα της Σπάρτης την κλασική εποχή και το Μεικτό πολίτευμα

Μετά τους δύο Μεσσηνιακούς Πολέμους, η ζωή στη Σπάρτη οριζόταν από αυστηρή νομοθεσία και η ατομικότητα εξαφανίστηκε μέσα στις στρατιωτικές υποχρεώσεις. Το πολίτευμα της Σπάρτης στη μορφή που γνωρίζουμε ότι είχε τον 5ο π. Χ. αι. διαμορφώθηκε τον 6ο π. Χ. αι., ίσως και νωρίτερα. Η πόλη- κράτος της Σπάρτης αποτελούνταν από τρείς βασικές κοινωνικές κατηγορίες. Οι όμοιοι, δηλαδή οι Δωριείς κάτοικοι, που ήταν οι μόνοι που είχαν πολιτικά δικαιώματα. Οι περίοικοι, ήταν οι παλιοί κάτοικοι της περιοχής, που ασχολούνταν κυρίως με την γεωργία. Δεν είχαν πολιτικά δικαιώματα, ήταν όμως υποχρεωμένοι να στρατεύονται. Οι είλωτες, δηλαδή Δωριείς της Λακωνικής και της Μεσσηνίας που υποδουλώθηκαν στους Σπαρτιάτες, ζούσαν κάτω από τη σκληρή τους επίβλεψη, χωρίς κανένα δικαίωμα.

Η έννοια της Υψηλής Τέχνης

Η έννοια της υψηλής τέχνης
Η υψηλή τέχνη είναι, η τέχνη που καταναλώνει μια ελίτ, μια κοινωνική μειοψηφία, η οποία κατέχει μια προνομιακή θέση σε μια ιεραρχικά δομημένη κοινωνία. Ο προσδιορισμός της συνδέεται με την καθιέρωση μιας πολιτισμικής ιεραρχίας που επικυρώνει και νομιμοποιεί αυτή την κοινωνική ιεραρχία με το να της προσδίδει έναν συμβολικό και ηθικό χαρακτήρα. Η παρουσία και η διατήρηση μιας τέτοιας πολιτισμικής ιεραρχίας προϋποθέτει κοινωνίες με έντονα ιεραρχικά και αυταρχικά χαρακτηριστικά καθώς και μια διάχυτη αναγνώριση και αποδοχή του κύρους της παράδοσης στο πεδίο των κοινωνικών και καλλιτεχνικών αξιών, συμβάσεων και κανόνων.

Στόχοι της σάτιρας του Αριστοφάνη

1. Πολιτική. Σε όλες τις κωμωδίες ο δημόσιος βίος της πόλης αποτελεί βασική πηγή έμπνευσης του ποιητή. Φιλοπόλεμοι και λαϊκιστές πολιτικοί όπως ο Κλέων, που αναδείχθηκε στην ηγεσία της δημοκρατικής παράταξης μετά τον θάνατο του Περικλή, αποτελούσαν ιδανικό στόχο για την κωμωδία.

Η επική παράδοση πριν τον Όμηρο

Τα ομηρικά έπη είναι τα αρχαιότερα ποιητικά δημιουργήματα που μας διασώθηκαν και οριοθετούν την αρχή της ποιητικής παράδοσης των Ελλήνων. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι αποτελούν αναγκαστικά και τα πρώτα ποιητικά δημιουργήματα στον ελλαδικό χώρο. Την ύπαρξη προγενέστερων μορφών ποίησης μπορούμε να τη δεχτούμε από την απλή σκέψη ότι ο άνθρωπος από την φύση του έχει την τάση για δημιουργία και ακόμη ότι τόσο υψηλές καλλιτεχνικές δημιουργίες , όπως τα ομηρικά έπη, πρέπει να είχαν ανάλογα ποιήματα ως προδρόμους τους και να προήλθαν από μια εξέλιξη πρωταρχικών και απλούστερων μορφών.

Ο αμφορέας του Διπύλου

Ο αμφορέας του Διπύλου 750 π. Χ. είναι αμφορέας με γεωμετρική διακόσμηση από το ομώνυμο νεκροταφείο της αρχαίας Αθήνας. Χρησιμοποιήθηκε ως επιτάφιο σήμα και μνημείο. Στην μετόπη αναπτύσσονται σκηνές από την τελετή της κηδείας.

Η παρακμή και η κατάρευση του μυκηναϊκού κόσμου

Περί το τέλος του 13ου αι. π. Χ. και τις αρχές του 12ου προκλήθηκαν πολλές εκτεταμένες καταστροφές σε πολλά κέντρα της μυκηναϊκής Ελλάδας, σε ακροπόλεις, ανάκτορα και οικισμούς. Η ιστορική επιστήμη δεν μπορεί να εξηγήσει με βεβαιότητα το γεγονός αυτό και περιορίζεται σε πιθανές ερμηνείες, που συνοψίζουν τα πιθανά αίτια σε τέσσερις πιθανές αιτίες.

Μεταπολεμική Γλυπτική. Τάκης Βασιλάκης

Ο καλλιτέχνης που περισσότερο, ίσως απ' όλους ένιωσε την ανάγκη να συνδέσει την τέχνη με την επιστήμη, προωθώντας τα επιτεύγματα της σύγχρονης τεχνολογίας στο καθαρά καλλιτεχνικό πεδίο ήταν ο Παναγιώτης (Τάκης) Βασιλάκης. Ένας αυτοδίδακτος, μα εφευρετικός καλλιτέχνης με ιδιοφυείς συλλήψεις στο χώρο της έρευνας και της τεχνικής, που μέσω του εικαστικού γίγνεσθαι οι συνθέσεις του αποκτούν πανανθρώπινη αξία και διαχρονικότητα.

Ελληνικός Μοντερνισμός στην Ζωγραφική

"Το ψάθινο καπέλο" είναι από τα πιο εντυπωσιακά και τα πιο τολμηρά έργα του πρώιμου ελληνικού Μοντερνισμού. Πριν ακόμη το αναλύσουμε, η πρώτη εντύπωση που μας δίνει είναι ότι βυθιζόμαστε σε ένα νησιώτικο τοπίο μια καλοκαιρινή μέρα με μεγάλη ζέστη. 

Οι ολυμπιακοί αγώνες

Από όλους τους πανελλήνιους αγώνες στην αρχαία Ελλάδα οι σημαντικότεροι λάμβαναν χώρα στην Ολυμπία.
«Όπως το νερό είναι το πολυτιμότερο από τα στοιχεία, και όπως ο χρυσός προβάλλει σαν το πιο ακριβό ανάμεσα σε όλα τα αγαθά, και όπως, τέλος, ο ήλιος φωτοβολεί περισσότερο από κάθε άλλο άστρο, έτσι και η Ολυμπία λάμπει σκιάζοντας κάθε άλλον αγώνα» τραγουδά ο Πίνδαρος στην πρώτη ολυμπιακή ωδή του.

Σύμφωνα με την παράδοση, πρώτοι οι θεοί αγωνίστηκαν στην Ολυμπία. Ο Δίας νίκησε τον Κρόνο στην πάλη, ο Απόλλωνας τον Ερμή στο δρόμο και τον Άρη στην πυγμή. Επίσης οι αρχαίες πηγές αναφέρουν αρκετούς ήρωες ως ιδρυτές των αγώνων. 

Μέση Χαλκοκρατία- Ηπειρωτική Ελλάδα

Η αρχή της Μεσοελλαδικής εποχής είχε αρχικά συνδεθεί με την καταστροφή ή την εγκατάλειψη πρωτοελλαδικών οικισμών, γεγονός που είχε εκτιμηθεί ως μια σημαντική πολιτισμική τομή. Οι καταστροφές αυτές όμως, όπως αποδείχθηκε από νεότερες έρευνες, είχαν λάβει χώρα ήδη κατά την Πρωτοελλαδική εποχή, ειδικά κατά το τέλος της Πρωτοελλαδικής ΙΙ περιόδου (2300 π.Χ.). Στους οικισμούς που εξακολούθησαν να κατοικούνται μέχρι και το τέλος της Πρωτοελλαδικής εποχής η κατοίκηση συνεχίστηκε ομαλά, ενώ κατά τη Μεσοελλαδική εποχή ιδρύθηκαν και πολλοί νέοι οικισμοί, σε τοποθεσίες ανάλογες με εκείνες που προτιμούνταν και κατά την Πρώιμη Χαλκοκρατία.

Ηπειρωτική Ελλάδα- Πρώϊμη Χαλκοκρατία

Πληροφορίες για την οργάνωση και κοινωνική σύνθεση των κοινοτήτων της Πρώιμης Χαλκοκρατίας στην ηπειρωτική Ελλάδα αντλούνται από την οικιστική και ταφική αρχιτεκτονική, από το είδος των κινητών ευρημάτων και ιδιαίτερα από τον τρόπο που αυτά κατανέμονται στους οικισμούς και τα νεκροταφεία.

Η διδασκαλία της ρητορικής στο Βυζάντιο

Η Ρητορική του Αριστοτέλη είναι το πρώτο θεωρητικό εγχειρίδιο περί ρητορικής. Αργότερα, πολλοί ρητοροδιδάσκαλοι της Δεύτερης Σοφιστικής συνέγραψαν θεωρητικά κείμενα που αφορούν διάφορες όψεις του ρητορικού λόγου. Ωστόσο, εκείνος που συμπεριέλαβε συνοπτικά στο έργο του όλο το υλικό που κρίθηκε κατάλληλο για τη σχολική διδασκαλία της ρητορικής είναι ο Eρμογένης από την Tαρσό (2ος-3ος αιώνας). Tο corpus του περιλαμβάνει πέντε τμήματα, βιβλία, των οποίων η διάρθρωση αντιστοιχεί στην εξέλιξη του μαθήματος. 

Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου

Το Θέατρο του Ασκληπιείου της Επιδαύρου οικοδομήθηκε στη δυτική πλευρά του Κυνορτίου όρους, στα τέλη της Κλασικής εποχής, γύρω στο 340-330 π.Χ., στο πλαίσιο της γενικής ανοικοδόμησης του ιερού και χρησιμοποιιήθηκε τουλάχιστον έως τον 3ο αι. μ.Χ. Το μοναδικό αυτό μνημείο, το τελειότερο και διασημότερο αρχαίο ελληνικό Θέατρο, το οποίο συνδυάζει την κομψότητα με την τέλεια ακουστική, είναι κατά τον Παυσανία, έργο του Πολύκλειτου (του Νεώτερου), του δημιουργού της Θόλου στο ίδιο ιερό.

Κάτοπτρα ηγεμόνος

Με τον όρο "κάτοπτρο ηγεμόνος" εννοούμε τους συμβουλευτικούς εκείνους λόγους που προβάλλουν το πρότυπο του ιδανικού ηγεμόνα και έχουν σκοπό να νουθετήσουν πραγματικά το πρόσωπο προς το οποίο απευθύνονται. Tα κάτοπτρα ηγεμόνος διακρίνονται από τα βασιλικά εγκώμια, μολονότι και τα δύο περιέχουν πολλά κοινά, στερεότυπα θέματα της αυτοκρατορικής ιδεολογίας. Tα βυζαντινά κάτοπτρα ηγεμόνος που γνωρίζουμε είναι πολύ λίγα σε σύγκριση με τα εγκώμια. Mπορούμε να τα διακρίνουμε, με κριτήριο τη δομή τους, σε δύο ομάδες.

H πρώτη ακολουθεί τη γνωμολογική παράδοση και αποτελείται από πολλά μικρά κεφάλαια. Tα αρχικά των επιμέρους κεφαλαίων συχνά συνθέτουν μια ακροστιχίδα. Στη δεύτερη ομάδα ανήκουν τα κάτοπτρα που η παρουσίαση του θέματός τους εμφανίζει νοηματική συνέχεια. Όλα τα βυζαντινά κάτοπτρα έχουν ως αφετηρία τον Eυαγόρα και τους δύο Nικοκλείς του Iσοκράτη, καθώς και το ψευδο-ισοκρατικό κείμενο Προς Δημόνικον, τονίζοντας όμως ιδιαιτέρως τα χριστιανικά στοιχεία, όπως για παράδειγμα την ελεημοσύνη ή τη ματαιότητα των εγκοσμίων. 

Ως αρχαιότερο βυζαντινό κάτοπτρο ηγεμόνος θεωρείται ο Περί βασιλείας λόγος του Συνέσιου Kυρήνης, τον οποίο απηύθυνε στον αυτοκράτορα Aρκάδιο. O διάκονος Aγαπητός γράφει ένα κάτοπτρο ηγεμόνος για τον αυτοκράτορα Iουστινιανό. Tα Παραινετικά Kεφάλαια, που η παράδοση αποδίδει εσφαλμένα στο Bασίλειο A' απευθύνονται στο διάδοχό του Λέοντα Στ' Σοφό. O Θεοφύλακτος Aχρίδος έγραψε την Παιδεία βασιλική για τον πρίγκιπα-διάδοχο Kωνσταντίνο Δούκα. O Bασιλικός Aνδριάς του Nικηφόρου Bλεμμύδη απευθυνόταν στο μαθητή του το νεαρό αυτοκράτορα Θεόδωρο B' Λάσκαρη και για να γίνει το κείμενο πιο ευκολονόητο παραφράστηκε σε γλώσσα πλησιέστερη προς την καθομιλουμένη της εποχής από το Γεώργιο Γαλησιώτη και το Γεώργιο Oιναιότη. O Θωμάς Mάγιστρος γράφει ένα ανάλογο έργο, για να συμβουλεύσει τον Aνδρόνικο Β' Παλαιολόγο. Ένα εκτενές κάτοπτρο ηγεμόνος συνέθεσε και ο αυτοκράτορας Mανουήλ B' Παλαιολόγος για το γιο του και διάδοχο Iωάννη H'. Ως ιδιαίτερη περίπτωση αξίζει να μνημονεύσουμε και το Nουθετικό λόγο προς βασιλέα του Kεκαυμένου (11ος αιώνας), ο οποίος περιέχει κυρίως πρακτικές συμβουλές και λιγότερες στερεότυπες εκφράσεις της αυτοκρατορικής ιδεολογίας. Tο έργο αποτελεί τμήμα ενός ευρύτερου έργου του Kεκαυμένου, που είναι γνωστό ως Στρατηγικόν. 

Πηγή: http://www.ime.gr/projects/cooperations/byzantine_literature/gr/100/106.html

Το ελεύθερο πνεύμα του Γ. Θεοτοκά

Ο ρόλος που ο Γιώργος Θεοτοκάς (1906-1966) θα αναλάμβανε ανάμεσα στους συνομηλίκους του προαναγγέλλεται το 1929, με τη δημοσίευση ενός φυλλαδίου που είχε γράψει στο Παρίσι, με τίτλο Ελεύθερο πνεύμα. Το αγέρωχο ύφος, η αυτοπεποίθηση, η βεβαιότητα με την οποία διατυπώνει τους στίχους του συνέτειναν ώστε το δοκίμιο αυτό να φαντάζει αργότερα σαν ένα μανιφέστο. Ο νεαρός που πέρασε δύο χρόνια στη Γαλλία μετά τις σπουδές νομικών στην Αθήνα, επισκοπεί την τρέχουσα κατάσταση και την αποτιμά. Απορρίπτει τον δογματισμό του Βάρναλη και του Φώτου Πολίτη («μαρξιστές και εθνικιστές μικραίνουν τα ζητήματα»), καταδικάζει την ηθογραφία, τη φτηνή ψυχολογία, δυσπιστεί απέναντι στον Καβάφη («Ο κύριος Καβάφης είναι ένα τέλος κ’ η πρωτοπορία είναι αρχή»), καταδικάζει την εύκολη τέχνη και όχι μόνο· υποστηρίζει ότι επείγει να είσαι αληθινά νέος, ρωμαλέος, τολμηρός, ν’ αγαπάς την ταχύτητα (με αυτοκίνητο, με αεροπλάνο)· και πάνω απ’ όλα να είσαι διαθέσιμος: το πνεύμα πρέπει να είναι ελεύθερο κάθε στιγμή, αδέσμευτο, αντιδογματικό, αποφασισμένο οποτεδήποτε να προβεί στις σωστές επιλογές.

Η ποιητική του Γ. Σεφέρη

Η πρώτη εμφάνιση του Σεφέρη στον χώρο της λογοτεχνίας γίνεται το 1931 με την ποιητική συλλογή Στροφή. […] Η ισχνή από άποψη έκτασης Στροφή (περιέχει 13 ολιγόστιχα ποιήματα και τον εκτενέστερο «Ερωτικό Λόγο») είναι πράγματι βιβλίο με πολυδουλεμένους στίχους σε παραδοσιακή φόρμα και εκμεταλλεύεται με νέες δημιουργικές προεκτάσεις τις στιχουργικές δυνατότητες της μέχρι τότε ποίησης. Από την άποψη αυτή μπορεί να θεωρηθεί ως οριακό βιβλίο. Η αμφισημία του τίτλου δεν δηλώνει απλώς μια νέα, ιδιωτική κατεύθυνση του ποιητή, αλλά, όπως απέδειξε και η συνέχεια της πορείας του Σεφέρη, έναν καινούριο προσανατολισμό της νεοελληνικής ποίησης.Τον επόμενο χρόνο (1932) η πλακέτα Η στέρνα ολοκληρώνει την πρώτη φάση της σεφερικής δημιουργίας. Πρόκειται για ένα εκτενές ποίημα σε 23 πεντάστιχες στροφές, με δυσδιάκριτο κεντρικό άξονα και πολλαπλά σύμβολα. Σύμφωνα με ορισμένους κριτικούς, Η στέρνα είναι το αρχιτεκτονικό σύμβολο του θανάτου· κατ’ άλλους, η περιοδική επιστροφή της χαράς και του πόνου, η ποιητική όραση του ζώντος κόσμου.

Η χάρτα του Ρήγα

Η Χάρτα του Ρήγα ή Χάρτα της Ελλάδος είναι μεγάλων διαστάσεων χάρτης που απεικονίζει τον ελλαδικό χώρο και την ευρύτερη περιοχή της Βαλκανικής χερσονήσου νότια του Δούναβη. Πρόκειται για ένα από τα πιο σημαντικά έργα του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, έργο του Ρήγα Βελεστινλή, και το πιο σημαντικό δείγμα της ελληνικής χαρτογραφίας της προεπαναστατικής περιόδου.

Τυπικά στοιχεία της αρχαίας κωμωδίας

Κατά τον Αριστοτέλη η Κωμωδία ως θεατρικό είδος είχε εξελιχτεί ἀπό τῶν ἐξαρχόντων τὰ φαλλικά (Ποιητ. 1449a), δηλαδή από τους επικεφαλής στις διονυσιακές φαλληφορίες, όπου οι ξωμάχοι λιτάνευαν στα χωράφια μεγάλα ομοιώματα φαλλών, πιστεύοντας ότι έτσι γονιμοποιούν τη γη και προάγουν την καρποφορία. Ο φαλλός διατηρήθηκε ως απαραίτητο μέρος της σκευής των υποκριτών, όπως και τα άσεμνα λόγια και έργα που φυσικό ήταν να συνοδεύουν παρόμοιες εκδηλώσεις.

Κύκλια Έπη

Επικός κύκλος ή Κύκλια έπη είναι ένα σύνολο επών που όλα μαζί συμπληρώνουν τον Τρωικό πόλεμο. Στον επικό κύκλο ανήκουν: α) Τα Κύπρια που διηγούνταν τα πολεμικά γεγονότα μέχρι την αρχή της Ιλιάδας. β) Η Αιθιοπίς , που παρουσίαζε κυρίως τις νικηφόρες μάχες του Αχιλλέα εναντίον του βασιλιά των Αιθιόπων Μέμνονα (συμμάχου των Τρώων) αλλά και το θάνατο του ίδιου του Αχιλλέα. γ) Η Μικρά Ιλιάς, που αναφερόταν στη διαμάχη του Οδυσσέα και του Αίαντα για τα όπλα του Αχιλλέα, μέχρι και την είσοδο του Δούρειου Ίππου στην Τροία. δ) Η Ιλίου πέρσις, που περιέγραφε όσα διαδραματίστηκαν κατά την άλωση της Τροίας. ε) Οι Νόστοι, που εξιστορούσαν τις περιπέτειες των Τρωικών ηρώων ( εκτός του Οδυσσέα) κατά την επιστροφή στις πατρίδες τους. στ) Η Τηλεγόνεια , που εξιστορούσε τα γεγονότα μετά την Οδύσσεια, τις περιπέτειες δηλαδήτου Οδυσσέα μετά την επιστροφή του και μέχρι το θάνατο από το γιο του Τηλέγονο, τον οποίο, κατά τον μύθο τον είχε αποκτήσει από την Κίρκη. 

Μεταπολεμική ποίηση

Η μεταπολεμική ποίηση ξεχωρίζει από την προηγούμενη ποιητική γενιά σε πολλά. Διαλέγω παρακάτω διακριτικούς της χαρακτήρες, που ο συνδυασμός τους οδηγεί ίσως σε αναγνώριση ενός ποιητικού προσώπου:

Γκυγιώμ Απολλιναιρ, ο προδρομος των υπερρεαλιστών

Ο Γκιγιώμ Απολλιναίρ γεννήθηκε στις 25 Αυγούστου 1880 στη Ρώμη της Ιταλίας

. Εγκαταστάθηκε στο Παρίσι σε ηλικία είκοσι ετών και ξεκίνησε την ενασχόληση με τη λογοτεχνία δημοσιεύοντας ποιήματα σε διάφορα περιο­δικά. Το 1903 ίδρυσε το πρώτο δικό του περιοδικό, La revue immoraliste. Αρθρογράφησε σε πολλές εφημερίδες και περιοδικά ως κριτικός τέχνης.

Η πρωτοχριστιανική τέχνη

Η πρωτοχριστιανική τέχνη. Διαμορφώθηκε στους χώρους λατρείας και ταφής των πρώτων Χριστιανών. Η θρησκευτική ζωή στην αρχή αναπτύχθηκε στο περιθώριο της νομιμότητας και στο μέτρο που δεν ενοχλούσε τον επίσημο δημόσιο βίο.

Ο γλύπτης Γιώργος Ζογγολόπουλος

Ο γλύπτης Γιώργος Ζογγολόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1903 και σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας (1924-1930). Από το 1930 εργάστηκε στο Αρχιτεκτονικό Τμήμα του Υπουργείου Παιδείας μελετώντας σχολικά συγκροτήματα, ναούς και μουσεία, ενώ το 1938 παραιτήθηκε από τη θέση του για να αφοσιωθεί στη γλυπτική.

Η αρχαία αγορά των Αθηνών και ο Άρειος Πάγος

Στα μέσα του 6ου αι. π.Χ. ιδρύθηκε στα βορειοδυτικά του Ιερού Βράχου της Ακροπόλεως, ανάμεσα στους λόφους του Αρείου Πάγου και του Αγοραίου Κολωνού, η Αγορά των Αθηνών, η οποία για τους επόμενους τέσσερις τουλάχιστον αιώνες αποτέλεσε το κέντρο της πόλης των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων. Σ' αυτήν ανεγέρθηκαν τα σημαντικότερα δημόσια κτήρια και ιερά του άστεως και αναπτύχθηκε έντονη διοικητική, πολιτική, δικαστική, εμπορική, κοινωνική, πολιτιστική και θρησκευτική δραστηριότητα. Η αλληλουχία των οικοδομημάτων της Αγοράς μέσα στο χρόνο αντικατοπτρίζει την εξελικτική πορεία του δημοκρατικού πολιτεύματος στους πέντε αιώνες ύπαρξης της πόλεως-κράτους. 

Ιώσηπος Μοισιόδακας

Ο Ιώσηπος Μοισιόδακας γεννήθηκε στο χωρίο Τσερναβόδα στη νότια όχθη του Δούναβη, κατά μαρτυρία του Ρήγα Βελεστινλή στην Μεγάλη Χάρτα του. Ως συμβατικό έτος γέννησής του αναφέρεται το 1725. Δεν είναι γνωστό τίποτα σχετικά με την οικογένειά του και τα πρώτα του χρόνια στην Τσερναβόδα. Το όνομά του Ιώσηπος το έλαβε αργότερα, όταν χειροτονήθηκε ιεροδιάκονος. Το κοσμικό του όνομα φέρεται να ήταν Ιωάννης. Το επώνυμο Μοισιόδακας δεν ήταν οικογενειακό αλλά δηλωτικό της εθνικής του προέλευσης, ένας συλλογικός προσδιορισμός που αφορούσε τους ρουμανόφωνους κατοίκους της βόρειας Βουλγαρίας. Ίσως τα πρώτα του γράμματα να τα διδάχθηκε κάπου στη Βλαχία ή στη Θράκη.

Η επίδραση της αρχαίας ελληνικής τέχνης στα νεότερα χρόνια

Το τέλος της Αρχαιότητας δεν σήμαινε και την εξαφάνισή της. Ο αρχαίος πολιτισμός, τόσο ως γραπτή παράδοση όσο και ως καλλιτεχνική δημιουργία, επρόκειτο να διανύσει μια νέα διαδρομή με πολλές κλασικές αναβιώσεις, που θα επηρέαζαν τον ευρωπαϊκό πολιτισμό, από την Αναγέννηση κυρίως ως τις μέρες μας, με διάφορους τρόπους και με διαφορετική ένταση κατά εποχές.

Καλάβρυτα ή Μάνη;

198 χρόνια μας χωρίζουν από το ιστορικό γεγονός της επανάστασης του 1821. Μια ημερομηνία ορόσημο για τον νέο ελληνισμό. Από την εποχή της βαυαροκρατίας έχει θεσπιστεί να εορτάζεται η 25η Μαρτίου ως η επίσημη ημέρα έναρξης της ελληνικής επανάστασης. Ακόμα και σήμερα δυο επαρχίες της Πελοποννήσου "ερίζουν" για την ιστορική αυτή ημέρα. Στο κείμενο που ακολουθεί θα δούμε τα δυο επαναστατικά επεισόδια που διεκδικούν τα πρωτεία της έναρξης του αγώνα.

Ολυμπιακοι αγώνες

Από όλους τους πανελλήνιους αγώνες στην αρχαία Ελλάδα οι σημαντικότεροι λάμβαναν χώρα στην Ολυμπία.
«Όπως το νερό είναι το πολυτιμότερο από τα στοιχεία, και όπως ο χρυσός προβάλλει σαν το πιο ακριβό ανάμεσα σε όλα τα αγαθά, και όπως, τέλος, ο ήλιος φωτοβολεί περισσότερο από κάθε άλλο άστρο, έτσι και η Ολυμπία λάμπει σκιάζοντας κάθε άλλον αγώνα» τραγουδά ο Πίνδαρος στην πρώτη ολυμπιακή ωδή του.

Κωστής Παλαμάς

Ο Κωστής Παλαμάς, «ο ποιητής που σκέπασε με τον ίσκιο του μισόν αιώνα της πνευματικής μας ιστορίας» (Θεοτοκάς, 1994: 243), γεννιέται στην Πάτρα το 1859, δυο χρόνια μετά το θάνατο του Σολωμού. Πολύ νωρίς, το 1866, εγκαθίσταται στο Μεσολόγγι μαζί με τον ένα από τους δύο αδερφούς του ―τον μεγαλύτερο―, μετά τον πρόωρο και ξαφνικό θάνατο και των δύο γονιών του: στο σπίτι του θείου του, που αναλαμβάνει την ανατροφή τους.

Γιατί ο κλασικισμός κράτησε τόσο πολύ; Γιατί υποχώρησε;

Η Ελλάδα έγινε ανεξάρτητο κράτος το 1830 σε μια εποχή που στην Ευρώπη ο κλασικισμός είχε ήδη εξαπλωθεί σε διάφορες μορφές τέχνης: αρχιτεκτονική, γλυπτική, ζωγραφική. Η σύνδεση της νεότερης Ελλάδας με το αρχαιοελληνικό παρελθόν της προέκυψε από ιστορικές συγκυρίες που καθόρισαν τον ιδεολογικό προσανατολισμό της. Το 1832 οι Μεγάλες Δυνάμεις όρισαν βασιλέα των Ελλήνων τον νεαρό Όθωνα, γιο του Λουδοβίκου Α' της Βαβαρίας, του πιο θερμού φιλέλληνα και αρχαιολάτρη μονάρχη της Ευρώπης. Ήταν αυτός που με αρχαιοπρεπή κτήρια, μουσεία, τη Γλυπτοθήκη με τα γλυπτά της Αφαίας από την Αίγινα, τους Αιγινήτες, και πλήθος αρχαιολογικών θησαυρών μετέτρεψε το Μόναχο σε Αθήνα «επί του Ίσαρος». Ήταν επομένως φυσικό ο Όθωνας να ακολουθήσει τα βήματα του πατέρα του και ο κλασικισμός μαζί με τον ακαδημαϊσμό (τέχνη που διδάσκεται στην Ακαδημία του Μονάχου) να εμφυτευθούν στην Ελλάδα κατά τη βασιλεία του. Η αναβίωση της Αρχαιότητας είναι επομένως ευρωπαϊκή επιλογή για τη νέα Ελλάδα και η επίσημη γλώσσα που θα την εκφράσει είναι η καθαρεύουσα.

Η κοινωνία της ρωμαϊκής εποχής

«Με την τελική επικράτηση των Ρωμαίων και τη συρρίκνωση ή κατάργηση όσων δημοκρατικών θεσμών λειτουργούσαν ακόμη, τα φτωχότερα τμήματα των κατακτημένων ελληνικών πληθυσμών δέχτηκαν μεγάλο πλήγμα. Οι μηχανισμοί που είχαν οικοδομηθεί στη διάρκεια αιώνων για την προστασία των συμφερόντων τους δε λειτουργούσαν πια. Οι ανώτερες και ευπορότερες τάξεις αντιθέτως εδραίωσαν τα κοινωνικά και τα οικονομικά τους προνόμια. » (Δ. Κυρτάτας[216])

Οι κοσμογονικοί μύθοι των αρχαίων Ελλήνων

Ορφική κοσμολογία

Στην αρχαία Ελλάδα, η πανάρχαια διδασκαλία του μύστη Ορφέα αποτέλεσε την πρωταρχική μυστηριακή ελληνική θρησκεία με ποιήματα και ύμνους απαράμιλλης ομορφιάς. Ο Ορφισμός ομιλεί για το χάος, που συμπυκνώνεται στο γιγαντιαίο κοσμικό αυγό. Αυτό το κοσμικό αυγό άνοιξε στα δυο, έσπασε και σχηματίστηκαν ο ουρανός και η γή. Από το κεντρικό σπέρμα του αυγού, όπως αναφέρεται και στον ύμνο που ακολουθεί, πήρε μορφή ο Φάνης (ο φωτεινός, ο υπαρκτός), το Υπέρτατο Όν και φως, ο πρώτος των θεών, ο πρωτόγονος Έρωτας. Ο Έρωτας συμβολίζει την πνευματική και την εντός της φύσεως δύναμη, που εξωθεί σε ένωση και δημιουργία.

Η αξία του έργου του Πλούταρχου

Ο Πλούταρχος έζησε περίπου το 45-120 μ.Χ. και είναι γνωστός για το έργο του Βίοι Παράλληλοι, με το οποίο θεμελιώθηκε η φήμη του. Η επίδραση που άσκησε το έργο του ήταν τεράστια. Ειδικά μεταξύ του 16ου και 18ου αιώνα η διάδοσή του στους μορφωμένους κύκλους της Ευρώπης υπήρξε μεγάλη. Μεταξύ των θαυμαστών του περιλαμβάνονται οι Έρασμος, Μονταίνιος, Σαίξπηρ, Ρουσσώ, Γκαίτε, Καβάφης και άλλοι. Ο Πλούταρχος συνέγραψε επίσης διακόσια περίπου κείμενα (σώζονται τα 78) που ονομάστηκαν «Ηθικά». Η ομιλία του «Περί του μη δειν δανείζεσθαι» εκφωνήθηκε πιθανότατα στην Αθήνα το 92 μ.Χ. Η νεότερη έρευνα έχει καταδείξει ότι πρόκειται για έργο της ώριμης περιόδου του Πλούταρχου.

Η κοσμοθεωρία του Νίκου Καζαντζάκη μέσα από την «Ασκητική», την «Οδύσσεια» και τον «Αλέξη Ζορμπά»

Ο Νίκος Καζαντζάκης (1883-1957) είναι ο πρώτος από τους νεώτερους Ελληνες λογοτέχνες που αξιοποίησαν το νεοελληνικό λόγο σε παγκόσμιες διαστάσεις και θεωρείται ένας από τους πιο αναγνωρίσιμους μυθιστοριογράφους μας στο εξωτερικό. Πολυγραφότατος, έμεινε στη λογοτεχνία κυρίως για τα επτά μυθιστορήματά του και την «Οδύσσειά» του, ενώ έγραψε, ακόμη, έξι ταξιδιωτικά βιβλία, άρθρα, μελέτες, μεταφράσεις, φιλοσοφικά δοκίμια, δώδεκα τραγωδίες, ποιήματα και δράματα.

Ο Άγγελος Σικελιανός και η Δελφική Ιδέα

Ο Άγγελος Σικελιανός υπήρξε μια μεγάλη μορφή των ελληνικών γραμμάτων στο πρώτο ήμισυ του 20ού αιώνα, αλλά και οραματιστής για την παγκόσμια ειρήνη και αδελφοσύνη μεταξύ των λαών. Αυτό το όραμα επιδίωξε να το μετατρέψει σε πράξη κατά τη δεκαετία του 1920, προσκαλώντας σε διάσκεψη στους Δελφούς διανοούμενους από όλο τον κόσμο, και στη συνέχεια με τις δύο Δελφικές Εορτές που διοργάνωσε το 1927 και το 1930.

Η συλλογή Γιάννη Περδίου video

Ο Περδίος ήταν η ενσάρκωση του μανιώδους συλλέκτη. Για ένα έργο μπορούσε να κάνει υπομονή επί δεκαετίες, να το πληρώσει με αστρονομικό ποσό αντίστοιχο με το κόστος αγοράς μιας πολυτελούς μονοκατοικίας στην περιοχή των Ανακτόρων, ακόμα και να πάει φυλακή. Και πήγε. Βρέθηκε για κάποιους μήνες πίσω από τα κάγκελα, καθώς η ελληνική Δικαιοσύνη δεν πείσθηκε από τις εξηγήσεις του σχετικά με μια αγοραπωλησία έργων από την οικονόμο του Χατζηκυριάκου-Γκίκα.

Ηθογραφία στην ελληνική λογοτεχνία

ΗΘΟΓΡΑΦΙΑ: η αναπαράσταση με αληθοφανή τρόπο των ηθών, των εθίμων, της συμπεριφοράς, της ιδεολογίας και εν γένει του συλλογικού τρόπου ζωής μιας ορισμένης (αστικής ή αγροτικής) κοινωνίας. Η ηθογραφική μυθοπλασία έλκεται από το σύνολο του κοινωνικού σώματος, αναζητά μέσους όρους και ζωγραφίζει αντιπροσωπευτικούς χαρακτήρες. Καθώς διακριτικό γνώρισμα της ηθογραφίας είναι και ο «συγχρονικός» (παροντικός) χαρακτήρας της αφήγησης, ο αφηγηματικός λόγος βασίζεται κατά κανόνα στην άμεση εποπτεία και στην προσωπική μαρτυρία ή ανακαλεί στο παρόν προηγούμενες εμπειρίες. Στη νεοελληνική πεζογραφία του 19ου αιώνα εκδηλώνονται από το 1840 περίπου και εξής ποικίλες ηθογραφικές εκδοχές, οι οποίες παρά τις μεταξύ τους διαφορές συστήνουν μια ενιαία και πολυσύνθετη αφηγηματική περιοχή, καθώς εμφανίζουν πολλά κοινά θεματικά γνωρίσματα και αφηγηματικές τεχνικές όπως:

Η Νέα Τάξη Πραγμάτων, από την πόλη- κράτος στα βασίλεια

Ο ελληνιστικός κόσμος των διαδόχων σε καμιά περίπτωση δεν αποτελούσε μια ενιαία αυτοκρατορία αλλά ένα άθροισμα βασιλείων, ομοσπονδιακών κρατών και ανεξάρτητων πόλεων, που κατοικούνταν από Έλληνες και ντόπιους πληθυσμούς. Η μοναρχία των Μακεδόνων βασιλέων επεκτάθηκε σε ολόκληρο τον ελληνιστικό χώρο, συνυπάρχοντας, με μικρότερη ή μεγαλύτερη αρμονία, με τα εγχώρια πολιτικά συστήματα∙ η Αίγυπτος όπου οι Πτολεμαίοι διατήρησαν τη διπλή ιδιότητα του βασιλιά-φαραώ είναι ένα παράδειγμα επιτυχούς τέτοιας συνύπαρξης. Στον ασταθή αυτό κόσμο, η εικόνα του εκάστοτε μονάρχη περνούσε μέσα από τις κάθε είδους «επιτυχίες» που είχε να επιδείξει στους υπηκόους του — στρατιωτικές, πολιτικές και άλλες. Ο βασιλιάς ήταν η ψυχή της ελληνιστικής αυλής, και η εικόνα του, από τις πολιτικές του νίκες μέχρι την επίδειξη πλούτου, από τους γάμους μέχρι το παρουσιαστικό του, έπρεπε να είναι λαμπρή προκειμένου αυτός να διατηρηθεί στην εξουσία. Η νομιμοποίηση της εξουσίας του βασιλιά επηρεαζόταν και από ένα άλλο, καθαρά ελληνιστικό φαινόμενο: την αποθέωσή του ή τουλάχιστον τη στενή σύνδεσή του με έναν ήδη αναγνωρισμένο θεό.