Ο Θορικός βρίσκεται στην ανατολική ακτή της Λαυρεωτικής. Ο διπλός λόφος Βελατούρι (ύψους 145 μ.), το κέντρο ενός μυκηναϊκού οικισμού και αργότερα του αρχαίου δήμου Θορικού, υψώνεται στην άκρη της εύφορης, προσχωσιγενούς πεδιάδας, κοντά στη θάλασσα. Ο Θορικός αποτελεί έναν από τους αρχαιότερους οικισμούς της Αττικής και μία από τις δώδεκα πόλεις που συνοικίστηκαν κατά την παράδοση από τον Θησέα. Ιδρυτής της ήταν ο Κέκροψ, ο πρώτος μυθικός βασιλέας της Αθήνας. Συνδέεται επίσης, με τον Κέφαλο που νυμφεύθηκε την Προκρίδα, κόρη του Κέκροπα. Όπως αναφέρεται στον ομηρικό ύμνο στη Δήμητρα, εκεί στάθμευσε η θεά ταξιδεύοντας από την Κρήτη στην Ελευσίνα. Ο Θορικός ήταν κέντρο επεξεργασίας των μετάλλων της Λαυρεωτικής κατά τον 5ο και 4ο αιώνα π.Χ.
Η κατοίκηση στο λόφο Βελατούρι υπήρξε μακραίωνη και πυκνή. Στην κορυφή του σώζονται τα ερείπια της ακρόπολης με στοιχεία κατοίκησης από το τέλος της νεολιθικής περιόδου, σπίτια της πρώιμης και μέσης εποχής του Χαλκού (2900 – 1600 π.Χ.) καθώς και πέντε μνημειώδεις τάφοι της μυκηναϊκής περιόδου (1600-1100 π.Χ.). Ο λόφος εξακολούθησε να κατοικείται στη γεωμετρική περίοδο, στην οποία ανήκει ένα μεγάλο δωμάτιο με κτιστά θρανία, πιθανώς χώρος συγκέντρωσης των κατοίκων της περιοχής. Χαμηλότερα στις πλαγιές εκτείνονταν τα νεκροταφεία με πλούσια κτερίσματα από τη γεωμετρική έως την ύστερη κλασική περίοδο (1100 – 350 π.Χ.) που φανερώνουν τη συνεχή κατοίκηση του χώρου. Το 412 π.Χ. κατά την διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου οι Αθηναίοι οχύρωσαν την χερσόνησο του Αγίου Νικολάου για να προστατεύσουν τα μεταλλεία.
Στην κορυφή του λόφου Βελατούρι έχει αποκαλυφθεί η προϊστορική ακρόπολη. Η κατοίκηση υπήρξε συνεχής από το τέλος της νεολιθικής περιόδου και στην εποχή του Χαλκού. Ο Θορικός άκμασε κατά την πρώιμη μυκηναϊκή περίοδο (16ος -15ος αι. π.Χ.), όπως δείχνουν οι μνημειώδεις τάφοι (θολωτοί και λακκοειδείς) στην κορυφή και στην ανατολική πλαγιά του λόφου, οι οποίοι περιείχαν πλούσια κτερίσματα.Στο μυκηναϊκό τάφο 1, αγγεία και ειδώλια χρονολογούμενα από τον 7ο και έως το τέλος του 5ου αι. π.Χ., υποδεικνύουν ότι οι κάτοικοι απέδιδαν λατρεία στους προγόνους (ηρωολατρεία).
Αρνός Μαραθώνας
O Μυκηναϊκόw Τάφwο στη θέση Αρνός, ο οποίος επίσης χρονολογείται στην Εποχή του Χαλκού, και 
ειδικότερα στο 1450-1380 π.Χ., δηλαδή στην ακμή της περιόδου που έχει ονομαστεί Μυκηναϊκή από τους αρχαιολόγους. Βρίσκεται 400μ. νοτιοανατολικά του νεκροταφείου των Τύμβων στην πεδιάδα του Βρανά και είναι ένας από τους εντυπωσιακότερους μυκηναϊκούς θολωτούς τάφους στην Ελλάδα.
Ο τάφος ανασκάφηκε κατά τα έτη 1933-35 από τον τότε ομότιμο καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών, Γ. Σωτηριάδη. Ο χώρος στον οποίο βρέθηκε άνηκε σε μια ντόπια γυναίκα, την Ευανθία Μιχαήλ, και πριν την ανασκαφή εκεί καλλιεργούνταν βρώμη, σιτάρι, κριθάρι και καπνός.
Πρόκειται για λίθινο τάφο με θολωτή οροφή και διάμετρο 7μ., που από την εποχή κατασκευής του ήταν υπόγειος και καλυμμένος με χώμα. Οι νεκροί που φιλοξενούσε στο εσωτερικό του ήταν θαμμένοι μέσα σε δύο μικρούς λάκκους ορθογώνιου σχήματος. Ο αρχιτεκτονικός τύπος του κτίσματος είναι χαρακτηριστικός της Μυκηναϊκής περιόδου. Το μέγεθος του μνημείου και ο υψηλός βαθμός δυσκολίας της κατασκευής θολωτής στέγασης δείχνουν ότι εκείνοι που έχτισαν τον τάφο δεν ήταν απλοί, καθημερινοί άνθρωποι, αλλά άτομα με πλούτο και κοινωνικό κύρος.
Στο εσωτερικό του τάφου βρέθηκε επίσης ένα χρυσό κύπελλο, που σήμερα φιλοξενείται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.Στον δρόμο του τάφου στον Αρνό, βρέθηκε ένα ασυνήθιστο εύρημα που ταιριάζει στην ιδιαίτερη ταυτότητα των ιδιοκτητών του τάφου: οι σκελετοί δύο αλόγων, τοποθετημένων προσεκτικά σε πλάγια στάση. Η ιδιοκτησία αλόγων απαιτούσε έξοδα και χρόνο, γι’ αυτό και αποτελούσε ένδειξη κοινωνικού και οικονομικού κύρους. Ο Γ. Σωτηριάδης αναφέρει ότι στο εσωτερικό του τάφου βρέθηκαν πολλά κάρβουνα και καμένα οστά, που δείχνουν ότι στον τάφο έγιναν προσφορές προς τους νεκρούς ή προς κάποιον θεό.
ειδικότερα στο 1450-1380 π.Χ., δηλαδή στην ακμή της περιόδου που έχει ονομαστεί Μυκηναϊκή από τους αρχαιολόγους. Βρίσκεται 400μ. νοτιοανατολικά του νεκροταφείου των Τύμβων στην πεδιάδα του Βρανά και είναι ένας από τους εντυπωσιακότερους μυκηναϊκούς θολωτούς τάφους στην Ελλάδα.
Ο τάφος ανασκάφηκε κατά τα έτη 1933-35 από τον τότε ομότιμο καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών, Γ. Σωτηριάδη. Ο χώρος στον οποίο βρέθηκε άνηκε σε μια ντόπια γυναίκα, την Ευανθία Μιχαήλ, και πριν την ανασκαφή εκεί καλλιεργούνταν βρώμη, σιτάρι, κριθάρι και καπνός.
Πρόκειται για λίθινο τάφο με θολωτή οροφή και διάμετρο 7μ., που από την εποχή κατασκευής του ήταν υπόγειος και καλυμμένος με χώμα. Οι νεκροί που φιλοξενούσε στο εσωτερικό του ήταν θαμμένοι μέσα σε δύο μικρούς λάκκους ορθογώνιου σχήματος. Ο αρχιτεκτονικός τύπος του κτίσματος είναι χαρακτηριστικός της Μυκηναϊκής περιόδου. Το μέγεθος του μνημείου και ο υψηλός βαθμός δυσκολίας της κατασκευής θολωτής στέγασης δείχνουν ότι εκείνοι που έχτισαν τον τάφο δεν ήταν απλοί, καθημερινοί άνθρωποι, αλλά άτομα με πλούτο και κοινωνικό κύρος.
Στο εσωτερικό του τάφου βρέθηκε επίσης ένα χρυσό κύπελλο, που σήμερα φιλοξενείται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.Στον δρόμο του τάφου στον Αρνό, βρέθηκε ένα ασυνήθιστο εύρημα που ταιριάζει στην ιδιαίτερη ταυτότητα των ιδιοκτητών του τάφου: οι σκελετοί δύο αλόγων, τοποθετημένων προσεκτικά σε πλάγια στάση. Η ιδιοκτησία αλόγων απαιτούσε έξοδα και χρόνο, γι’ αυτό και αποτελούσε ένδειξη κοινωνικού και οικονομικού κύρους. Ο Γ. Σωτηριάδης αναφέρει ότι στο εσωτερικό του τάφου βρέθηκαν πολλά κάρβουνα και καμένα οστά, που δείχνουν ότι στον τάφο έγιναν προσφορές προς τους νεκρούς ή προς κάποιον θεό.
Θολωτός τάφος Αχαρών
Ο Θολωτός Τάφος των Αχαρνών (ή του Μενιδίου, όπως είναι γνωστός στη βιβλιογραφία) ανασκάφηκε στα 1879 από το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο της Αθήνας. Είναι ο καλύτερα διατηρημένος μυκηναϊκός θολωτός τάφος της Αττικής. Χρονολογείται στον 14ο-13ο αι. π.Χ. Κατασκευάστηκε για τα μέλη επιφανούς οικογένειας, πιθανότατα του άρχοντα. Καλύπτεται με τύμβο, που συγκρατείται περιμετρικά με χαμηλό τοιχίο.
Αποτελείται κατά το σύνηθες από τον δρόμο, το στόμιο και το θάλαμο. Ο κατηφορικός δρόμος (μήκους 27,72μ., πλάτους 3 μ.) οδηγούσε μέσω του στομίου (βάθους 3,35 μ., πλάτους 1,55 μ.) στον ταφικό θάλαμο. Ο θάλαμος έχει κυκλική κάτοψη, διαμέτρου 8,35 μ. και κυψελοειδές σχήμα. Τα τοιχώματα είναι κτισμένα κατά το εκφορικό σύστημα, συγκλίνουν δηλαδή σταδιακά προς την κορυφή, όπου η οπή φράσσεται με μεγάλη πλάκα, την κλείδα, σε ύψος 9μ. περίπου από το δάπεδο. Όλα τα τοιχώματα του τάφου είναι κτισμένα με αδρούς λίθους. Το υπέρθυρο του στομίου αποτελείται από τρεις διαδοχικούς μονόλιθους. Πάνω από αυτό εσωτερικά διαπιστώνεται το ανακουφιστικό τρίγωνο, ενώ εξωτερικά υιοθετήθηκε ένα πρωτότυπο σύστημα με την τοποθέτηση οριζοντίως τεσσάρων μικρότερων λίθων με κενά μεταξύ τους.
Περιείχε πολυάριθμα ευρήματα, όπως κοσμήματα από χρυσό, άργυρο, χαλκό, ήλεκτρο, υαλόμαζα και φαγεντιανή, σφραγίδες από ημιπολύτιμους λίθους, χαυλιόδοντες κάπρου που πιθανόν συνέθεταν οδοντόφρακτο κράνος, χάλκινα όπλα και πλήθος αντικειμένων από ελεφαντόδοντο.
Από αυτά ξεχωρίζουν δύο λύρες και μία κυλινδρική πυξίδα με ανάγλυφη απεικόνιση κριών. Επίσης βρέθηκαν πήλινα και λίθινα αγγεία. Αξιοσημείωτοι είναι τέσσερις αμφορείς από τη Χαναάν, που μαρτυρούν τις επαφές με τη νοτιοανατολική Μεσόγειο. Τα ευρήματα από την επίχωση του δρόμου του τάφου υποδεικνύουν ότι αποδίδονταν τιμές στους προγόνους στα μετέπειτα χρόνια μέχρι τον 5ο αι. π.Χ. Τα ευρήματα από το Θολωτό Τάφο των Αχαρνών εκτίθενται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.