Οι
Αρχαίοι πίστευαν πως αρχικά υπήρχε ένας θεός, δημιουργός του κόσμου. Η σκέψη
αυτή διαφαίνεται στις κοσμογονικές και θεογονικές θεωρήσεις τους, που
συνδέονταν μεταξύ τους και συνδυάζουν τον ποιητικό μύθο με την παρατήρηση και
το διαλογισμό. Οι θεογονικοί μύθοι αναφέρονται στην καταγωγή και ιστορία των
θεών ενώ οι κοσμογονικοί προσπαθούν να ερμηνεύσουν τη δημιουργία του κόσμου. Από τον 6ο αι. και μετά, οι Έλληνες άρχισαν να αναζητούν λογικές
αιτίες για κάθε τι. Οι απόψεις είναι ποικίλες από εποχή σε εποχή. Όταν
ανακάλυψαν την ορθολογική συμμετρία του σύμπαντος (με πρώτο τον Πυθαγόρα που
αποκάλεσε το σύμπαν, κόσμο) εμπνεύστηκαν μια θρησκευτική λατρεία και
μακαριότητα. Διαπίστωσαν επίσης πως αντίθετα με τον ουράνιο, ο ανθρώπινος
κόσμος φθείρεται. Η αντίθεση αυτή προβάλλει μια τραγική διάσταση. Στη συμμετρία
και τάξη του ουράνιου θόλου αντιτίθεται
ένας γήινος κόσμος που απειλείται διαρκώς από το χάος. Τα άστρα δεν
παραβιάζουν ποτέ το δίκαιο, ο άνθρωπος όμως κινδυνεύει από διάφορες δυνάμεις. Η
ύβρις, είναι μια από αυτές που ωθεί σε
συμπεριφορές έξω από το όριο και προκαλεί τη μήνιν των θεών.
Τα
συμπεράσματα αυτά συμπίπτουν με μια χρονική στιγμή (7ος – 6ος αι.) όπου οι
Έλληνες έβγαιναν από μια περίοδο συνεχών επαναστάσεων και εγκαθίδρυαν μια
πολιτική τάξη που βασιζόταν στο νόμο. Είδαν έτσι όχι μόνο την ομορφιά και την
κοσμική τάξη, αλλά και μια θεϊκή δικαιοσύνη με ισχυρή και καταστροφική δύναμη.
Τη δικαιοσύνη αυτή τοποθετούσαν στο κέντρο του κόσμου ως τη δύναμη που τον
κυβερνά και στην οποία όλοι όφειλαν υπακοή.Στην ελληνική σκέψη, ο όρος ‘κόσμος’
αναγνωρίζεται ως αρχή δημιουργίας και νομοθεσίας, αποτελεί ορθολογική τάξη
πραγμάτων και δίκαιων σχέσεων, επιβάλλεται σε όλα τα όντα (θεούς και ανθρώπους)
καθώς είναι μια τέλεια ολότητα.
Θεωρούμε
πως οι απαρχές της ελληνικής θρησκείας εντοπίζονται στο μινωικό και το
μυκηναϊκό πολιτισμό, καθώς εκεί βρίσκουμε ίχνη λατρειών και τελετουργιών.Δεν
είναι εύκολο να διακρίνουμε τις ιδιαιτερότητες της κάθε εποχής. Οι ερμηνείες
των σύγχρονων μελετητών είναι τόσες όσες και οι θεότητες. Εκείνο που μπορούμε
να πούμε, είναι πως η ελληνική θρησκεία του 7ου – 4ου αι. προέκυψε από τη
σύνθεση πολλών θρησκευτικών ρευμάτων και επιδράσεων. Έτσι, όλα όσα συνδέονται
με τη θρησκευτική πίστη των αρχαίων είναι αποτέλεσμα μακράς πορείας. Ξεκινά από
την εποχή του Χαλκού (αρχές της 2ης χιλιετίας) και ολοκληρώνεται στη γεωμετρική
και αρχαϊκή εποχή, που σε ένα βαθμό ολοκληρώνεται τη μυκηναϊκή εποχή. Μετά την
αποκρυπτογράφηση της Γραμμικής Β, αποκαλύφθηκαν ονόματα θεών που γνωρίζουμε από
τις αρχές της 1ης χιλιετίας. Απουσιάζουν μόνο τα ονόματα του Απόλλωνα, της
μητέρας του Λητούς και της Αφροδίτης. Ο Διόνυσος εμφανίζεται ως γιος του Δία
και αποτελούσε μέρος των μυκηναϊκών θεοτήτων. Οι
Έλληνες επινόησαν την πιο ευφυή και συγκαταβατική θρησκεία, καθιερώνοντας την
ανθρωπόμορφη παράσταση της θεότητας. Η θρησκεία τους ήταν πολυθεϊστική και
εμπλουτιζόταν με νέους θεούς και θεότητες. Εκτός από τη μορφή, τους απέδιδαν
και εξαιρετικά πλούσιους μύθους σε ενιαίο σύνολο (μυθολογία).
Βιβλιογραφία
- Α. Κουκουζέλη, στο: «Οι αξίες των αρχαίων Ελλήνων», στο: Ιω. Γιαννόπουλος, Γ. Κατσιαμπούρα, Α. Κουκουζέλη, Σημαντικοί σταθμοί του ελληνικού πολιτισμού, τ. Β΄, ΕΑΠ, Πάτρα 1999, σ.25-72.
- Ι.Θ.Κακριδής, : «Κοσμογονία», στο: Ελληνική μυθολογία, τόμος Β΄, Εκδοτική Αθηνών, 2013, σ. 15-32.
ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική ή κατά παράφραση ή διασκευή απόδοση του περιεχομένου του παρόντος με οποιονδήποτε τρόπο, σύμφωνα με τον νόμο 2121/1993 και τους κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα. Μοναδική περίπτωση αναδημοσίευσης του παρόντος με την συγκατάθεση του εκδότη και την αναφορά του Πολιτιστικά και άλλα.. σαν αναφερόμενος ιστότοπος με url.