Ο Παρθενώνας κατασκευάστηκε στο διάστημα από το 447- 446 έως το 433- 332. Αρχιτέκτονες ήταν ο Ικτίνος και ο Καλλικράτης, ο γλυπτός διάκοσμος καθώς και το χρυσελεφάντινο άγαλμα της Αθηνάς ήταν έργα του Φειδία. Ο Παρθενώνας είναι μόνο μια πλευρά του αρχιτεκτονικού προγράμματος που αποσκοπούσε στην αναδιοργάνωση του χώρου της Ακρόπολης τον 5ο αι. Τα Προπύλαια χτίστηκαν μεταξύ του 437 και στο 432 σε σχέδια του Μνησικλή. Το Ερέχθειον άρχισε να κτίζεται το 435 αλλά οι εργασίες σταμάτησαν λόγω του Πελοποννησιακού Πολέμου και ολοκληρώθηκε το 408- 407. Ο ναός της Αθηνάς Νίκης ξεκίνησε να κατασκευάζεται το 421 και ολοκληρώθηκε στο τέλος του ίδιου αιώνα. Η αναδιοργάνωση αυτή του χώρου της Ακρόπολης έδωσε στην πόλη της Αθήνας ένα ιερό χώρο αντάξιο της δύναμης και των φιλοδοξιών της, ολοκληρώνοντας το όραμα του Περικλή, που ακόμα και στις μέρες μας θαυμάζεται από ολόκληρο τον πολιτισμένο κόσμο.
Ο γλυπτός διάκοσμος του Παρθενώνα ήταν έργο του Φειδία. Οι 92 μετόπες διέτρεχαν περιμετρικά την πρόσοψη του ναού. Στην ανατολική πλευρά υπήρχε παράσταση της Γιγαντομαχίας, στην δυτική μάχη Ελλήνων και Μήδων, στην νότια πλευρά η Κενταυρομαχία και στην βορινή πλευρά η άλωση της Τροίας. Η ζωφόρος περιέβαλε τον εξωτερικό τοίχο του σηκού. Είχε 1μ. ύψος και το θέμα που παρουσίαζε ήταν η πομπή των Παναθηναίων. Στα αετώματα υπήρχαν σπουδαίες γλυπτές παραστάσεις. Στο δυτικό παριστάνεται ο αγώνας της Αθηνάς με τον Ποσειδώνα για την κηδεμονία της πόλης. Στο ανατολικό η γέννηση της Αθηνάς. Τέλος το χρυσελεφάντινο άγαλμα της Παλλάδας Αθηνάς ήταν και αυτό έργο του Φειδία. Η θεά παριστάνονταν όρθια, πάνοπλη, φορώντας ποδήρη χιτώνα, με το γοργόνειο σκαλισμένο στο στήθος της. Στο δεξί χέρι της κρατούσε την Νίκη ενώ με το αριστερό κρατούσε δόρυ. Δυστυχώς το ιερό συλήθηκε πολλές φορές από την αρχαιότητα ως τα νεότερα χρόνια από διάφορους και η γνώση μας για των διάκοσμο του λαμπρότερου μνημείου της κλασικής Αθήνας είναι αποσπασματική μόνο μέσω των σπαραγμάτων που διασώθηκαν και στην περίπτωση του αγάλματος της θεάς από γραπτά μόνο τεκμήρια. Από τα αετώματα και τις μετόπες μέχρι και την ζωφόρο, τα θέματα από την μυθική και την ιστορική παράδοση της Αττικής αναμειγνύονται με θέματα της μυθολογίας. Στα γλυπτά του Παρθενώνα μπορούμε να δούμε αποτυπωμένη την πολιτική ιδεολογία της Αθήνας.
Η σημασία της ζωφόρου του Παρθενώνα παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον γιατί μας παρέχει γνώσεις για την σπουδαιότερη εορτή της κλασικής Αθήνας, τα Παναθήναια. Στην ζωφόρο αναπαριστάνεται με λεπτομέρεια η πομπή των Παναθηναίων και η σύνθεσή της. Μέσα από αυτήν την σύνθεση μπορούμε να αντλήσουμε χρήσιμες ιστορικές πληροφορίες και να συμπληρώσουμε με αυτές τις πληροφορίες που έχουμε από τις λογοτεχνικές πηγές της περιόδου.
Πηγή: L. Bruit-Zaidman- P. Schmitt-Pantel, Η θρησκεία στις ελληνικές πόλεις της κλασικής εποχής, μτφρ. Κ. Μπούρας, Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2004.