Η πολυπυρηνική οικογένεια: ονομάζεται και σύνθετη ή πολυεστιακή οικογένεια ή οικιακή κοινότητα. Απαντάται σε πολλές περιοχές και κυρίως στα βαλκάνια. Στην Ελλάδα ήταν διαδεδομένη ως τα μέσα του 20ου αι. κυρίως στην ηπειρωτική Ελλάδα.
Η πατροπλευρική πολυπυρηνική οικογένεια: είναι γνωστή και ως πατριαρχική οικογένεια. Ονομάζεται πατροπλευρική γιατί οι συγγενείς μέσα στην οικογένεια συνδέονται μέσω ανδρών. Στηρίζεται στην αρχή της πατροτοπικότητας, σύμφωνα με την οποία η νύφη εγκαθίσταται στο σπίτι του πεθερού της. Αυτός ο τύπος οικογένειας ήταν διαδεδομένος σε ορεινές, ημιορεινές, αλλά και πεδινές περιοχές της Ελλάδας, με καθυστερημένη οικονομία (κτηνοτροφία, καλλιέργεια δημητριακών). Η ανάπτυξή της είναι αργή και ακολουθεί ορισμένα στάδια. 1ο στάδιο: η οικογένεια ξεκινά με ένα ζευγάρι και τα παιδιά του. 2ο στάδιο: τα παιδιά αρχίζουν να παντρεύονται με σειρά προτεραιότητας. Ο κύκλος των γάμων τελειώνει με το γάμο όλων των παιδιών. 3ο στάδιο: οι γέροντες γονείς αποβιώνουν. Η οικογένεια παραμένει ενωμένη για κάποιο διάστημα ως «αδελφική». 4ο στάδιο: διαίρεση της αδελφικής οικογένειας σε πυρηνικές.
Στην Ελλάδα συναντάμε και πολυσύνθετη πολυπυρηνική οικογένεια, με τέσσερις δηλαδή γενιές (Θράκη, Μακεδονία, ‘Ηπειρος).
Η αμφιπλευρική πολυπυρηνική οικογένεια: είναι παραλλαγή της πολυπυρηνικής οικογένειας με την διαφορά ότι μαζί με τους παντρεμένους αδερφούς στο σπίτι μπορεί να κατοικεί και μία ή περισσότερες παντρεμένες αδερφές. Αυτός ο τύπος οικογένειας έχει εντοπιστεί στα Μεσόγεια Αττικής, στην Βοιωτία, στην Ήπειρο. Σχετίζεται με πιο εξελιγμένες μορφές οικονομίας και πιθανότατα η ανάγκη για πολλά εργατικά χέρια οδήγησε τον πατέρα στο να φέρει το γαμπρό στο σπίτι του, σώγαμπρο(πατρο-γυναικοτοπικός γάμος). Η αμφιπλευρική πολυπυρηνική οικογένεια πιθανόν σχετίζεται με την υποχώρηση της μεγάλης πατροπλευρικής οικογένειας. Ο ρυθμός ανάπτυξής της είναι συντομότερος, γιατί ο γαμπρός αποφασίζει συχνότερα να εγκαταλείψει την εστία του πεθερού του και επίσης οι προηγμένες μορφές οικονομίας επηρεάζουν την εξέλιξη του συγκεκριμένου τύπου οικογένειας.
Θεωρίες για την πολυπυρηνική οικογένεια:
Στηρίζεται στην κτηνοτροφία μεγάλων κοπαδιών γι’ αυτό και υπάρχει η ανάγκη για πολλά εργατικά χέρια. Η κτηνοτροφία είναι κυρίως νομαδική(Σαρακατσάνοι), ημινομαδική(Βλάχοι) ή μεταβατική(ορεινή και ημιορεινή Ελλάδα).
Στηρίζεται στην εκτατική καλλιέργεια δημητριακών . Χρησιμοποιούσαν τη μέθοδο της αγρανάπαυσης με επακόλουθο τον κατακερματισμό της εγγείας ιδιοκτησίας.
Αυτή η θεωρία στηρίζεται στην αντίληψη ότι κάποια μέλη της οικογένειας (γιαγιά, παππούς) έιναι χρήσιμο να μένουν σπίτι, όταν υπάρχουν άλλα μέλη που εργάζονται αρκετές ώρες εκτός σπιτιού. Η θεωρία εφαρμόζεται τόσο στη νομαδική-ημινομαδική-μεταβατική κτηνοτροφία και εκτατική καλλιέργεια δημητριακών όσο και στον αστικό χώρο.
Η οικογένεια-κορμός
Αναφέρεται στην οικιακή ομάδα, όπου οι γονείς συμβιώνουν με ένα παιδί παντρεμένο, αγόρι ή κορίτσι (stem-family). Η οικογένεια-κορμός διακρίνεται στην πατροπλευρική οικογένεια-κορμό και στη μητροπλευρική οικογένεια-κορμό. Συνίσταται στο γηροκόμι των γονιών και στη διαδοχή από τον τελευταίο γιο.
Η πατροπλευρική οικογένεια-κορμός: είναι ο τύπος οικογένειας, όπου οι γονείς συμβιώνουν με έναν παντρεμένο γιο, συνήθως τον πρωτότοκο ή τον υστερότοκο. Η πατροπλευρική οικογένεια-κορμός μπορεί να προκύψει με 2 τρόπους: α. Με τη διαίρεση της πατροπλευρικής πολυπυρηνικής οικογένειας. β. Από την πατρική πυρηνική οικογένεια χωρίς την μεσολάβηση της συνθετης πολυπυρηνικής. Την εντοπίζουμε στην ηπειρωτική Ελλάδα, στην Κρήτη και σε νησιά του Ιονίου.
Η μητροπλευρική οικογένεια-κορμός: ο τύπος αυτής της οικογένειας συναντάται κυρίως στα νησιά του Αιγαίου και στην Κρήτη και στηρίζεται στην αρχή της εγκατάστασης του γαμπρού στο σπίτι της μητέρας της νύφης (μητρο-γυναικοτοπικός γάμος), το οποίο κληρονομεί η κόρη. Αναφέρεται και ως μητροκεντρική ή μητροεστιακή οικογένεια. Το γηροκόμι το αναλαμβάνει η κόρη της οικογένειας και η συνέχεια εξασφαλίζεται με τη θηλυγονία και τη δημιουργία θηλυγονικών γραμμών. Οι γονείς δεν μένουν πάντα με την κόρη. Από πλευράς οικονομίας οι άνδρες συνήθως απασχολούνται στη θάλασσα.
Η ανδροτοπική πυρηνική οικογένεια: δεν προέρχεται από τη διαίρεση της πολυπυρηνικής οικογένειας αλλά ούτε και μετετρέπεται σε πολυπυρηνική. Μετά το γάμο το ζευγάρι εγκαθίσταται στο σπίτι του άνδρα, που συνήθως έχει χτίσει ο πατέρας του. Στη συνέχεια μοιράζεται η περιουσία, ώστε το νέο «σπιτικό» να είναι ανεξάρτητο. Ο τύπος αυτής της οικογένειας εμφανίζεται στην ηπειρωτική Ελλάδα, στην Κρήτη και σε νησιά του Ιονίου.
Η γυναικοτοπική πυρηνική οικογένεια: προέρχεται από την πυρηνική οικογένεια των γονιών. Ο πατέρας αγοράζει ή χτίζει σπίτι σχεδόν για κάθε κόρη του. Το ζευγάρι ζει στο σπίτι αυτό ανεξάρτητο. Αυτός ο τύπος εμφανίζεται σε νησιά του Αιγαίου, αλλά και σε αστικά κέντρα.
Η νεοτοπική πυρηνική οικογένεια: πρόκειται για την οικογένεια που μετά το γάμο εγκαθίσταται συνήθως σε σπίτι ενοικιασμένο. Ο τύπος είναι ιδιαίτερα συνηθισμένος στα αστικά κέντρα. Η εγκατάσταση μπορεί να’ ναι μόνιμη ή προσωρινή.
Πηγή: Αλεξάκης, Ε.( 2002), Οικογένεια. Στο: Γ. Αικατερινίδης, Ε. Αλεξάκης, Μ. Ε. Γιατράκου, Γ.
Θανόπουλος, Ε. Σπαθάρη- Μπεγλίτη, Δ. Τζάκης, Δημόσιος και Ιδιωτικός Βίος
στην Ελλάδα ΙΙ: Οι Νεότεροι Χρόνοι. Τόμος Α΄ σσ. 49- 62. Πάτρα: ΕΑΠ.