Η γεωργία αποτελούσε ανέκαθεν βασική πηγή πορισμού αγαθών για τον Έλληνα. Ο γεωργός εργάζοταν σε δικές του μικρές ιδιόκτητες εκτάσεις, για τις οποίες κατέβαλε φόρο εγγείου ιδιοκτησίας, ή σε γαιοκτησίες (τσιφλίκια), που άνηκαν σε Τούρκους και μετά το 1881 σε Έλληνες κεφαλαιούχους. Η αγροτική μεταρρύθμιση το 1917 και η ψήφιση και εφαρμογή του νόμου περί απαλλοτριώσεως και αναδασμού της γης μετά το1923 έδωσε νέα ώθηση στη γεωργία και κατήργησε τις μεγάλες ιδιοκτησίες, γεγονός που βοήθησε στην κοινωνική ανασυγκρότηση και απελευθέρωση των γεωργών. Μαρτυρίες για την αγροτική ζωή έχουμε από τους περιηγητές, που κάνουν λόγο για το μόχθο του Έλληνα αγρότη και τον ρόλο της Ελληνίδας αγρότισσας. Καλλιεργούν δημητριακά, ελιές, σταφίδα, βαμβάκι και αμπέλια. Στην αγροτική δουλειά συμμετέχει όλη η οικογένεια. Για την ενίσχυση του εισοδήματός του ο αγρότης ασχολείται παράλληλα με την οικόσιτη κτηνοτροφία. Τα εργαλεία που χρησιμοποιούσαν ήταν πρωτόγονα.
Τα γεωργικά εργαλεία
Γεωργικά εργαλεία: Για το όργωμα χρησιμοποιούσαν το αλέτρι, το οποίο έσερναν άλογα, βόδια ή ημίονοι, και το οποίο διέθετε ξύλινο ή σιδερένιο υνί. Άλλα εργαλεία είναι η αξίνα, η τσάπα, η σβάρνα, το δρεπάνι για το θερισμό, το διάκρι για το αλώνισμα. Σήμερα χρησιμοποιούνται εκμηχανισμένα μέσα στις αγροτικές δουλείες, όπως τα τρακτέρ και οι θεριζοαλωνιστικές μηχανές.
Συμβολισμοί εργαλείων: τα εργαλεία θεωρούνταν ιερά. Το υνί ήταν συμβολικά πολύτιμο για την ευγονική και ευετηριακή σημασία του. Γονιμικό συμβολισμό είχαν και η αροτριώσεις χώρων. Η θραύση καρπών (ροδιών, κυδωνιών) πάνω σε γεωργικά εργαλεία είχε επίσης γονιμική, ευετηριακή και αποτρεπτική σκοπιμότητα. Τα αροτριώντα ζώα: η χρησιμοποίηση ζώων ήταν απαραίτητη στις γεωργικές εργασίες. Τα ζώα αυτά αποτελούσαν βασικό περιουσιακό στοιχείο και οικονομικό παράγοντα του νοικοκυριού. Λίγοι διέθεταν αροτριώντα ζώα γι’ αυτό καθιερώθηκε ο θεσμός της «σεμπριάς» (συνεργασία, αλληλοβοήθεια). Ο γεωργός φρόντιζε, σεβόταν και θεωρούσε ιερά τα ζώα του, τα ζώα γεωργικής παραγωγής και κυρίως αυτά της σποράς (καματάρικα), γι’ αυτό και τα προστάτευε με κάθε τρόπο (αγιασμό, φυλαχτά...). Προστάτης των ζώων θεωρούνταν ο άγιος Μόδεστος.
Τα αγροτικά έθιμα: τα αγροτικά έθιμα συνδέονται με την αγωνία του λαϊκού ανθρώπου για την καρποφορία και την καλύτερη απόδοση της γης. Για το λόγο αυτό καταφεύγουν σε διάφορες ευετηριακές πράξεις, ενέργειες και τελετουργίες. Τα Θεοφάνεια ράντιζαν με αγιασμό τα σπαρτά, την Πρωτοχρονιά ταΐζανε τη βρύση φρούτα, μέλι, γάλα. Κατά την σπορά, το θερισμό και τον αλωνισμό επιδίδονταν σε φυλακτικές προφυλάξεις και αντιβάσκανες ενέργειες για να έχουν καλή σοδειά. Η γεωργική τεχνολογία οδήγησε στην υποχώρηση των σχετικών ηθών και θεμάτων.
Οικόσιτη και νομαδική κτηνοτροφία
Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας άλλαξε ο τρόπος ζωής με τις μεταναστεύσεις των Ελλήνων είτε σε βουνά είτε σε πεδιάδες και εμπορικά κέντρα τόσο της Ελλάδας όσο και της Ευρώπης. Ο τρόπος ζωής στα ορεινά έγινε πιο ήρεμος, συντελώντας και αυτός στη νέα ώθηση που έλαβε η κτηνοτροφία. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη της βιοτεχνίας για την επεξεργασία του μαλλιού. Η νομαδική συσπείρωση οδήγησε στην καλλιέργεια εθίμων αλληλοβοήθειας και συνεργασίας σε αγροτικές και κτηνοτροφικές εργασίες. Κατά τη δεύτερη περίοδο της τουρκοκρατίας παράλληλα με την οικόσιτη αναπτύχθηκε και η νομαδική κτηνοτροφία, αυτή των μεγάλων τσελιγκάτων και των μεγάλων κοπαδιών. Το τσελιγκάτο εκφράζει τη μετάβαση από τη συγγενική οργάνωση της παραγωγής στη συμβασιακή. Το τσελιγκάτο παράκμασε με την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών με την αγροτική μεταρρύθμιση και τη διαίρεση της γης σε μικρούς κλήρους.
Η εθιμική ζωή των κτηνοτρόφων
Οι κτηνοτροφικές κοινωνίες ήταν κατά βάση κλειστές και παρουσίαζαν σταθερότητα στις τεχνικές παραγωγής. Η ζωή του κτηνοτρόφου ήταν δύσκολη, αλλά και αδέσμευτη, με ιδιαίτερη προσήλωση στα πατροπαράδοτα έθιμα. Την λαογραφία ενδιαφέρουν διάφορες πτυχές της κτηνοτροφικής ζωής: το στήσιμο της καλύβας, η γαλακτοκομία, η περιποίηση και εκμετάλλευση των ζώων, το ντύσιμο των βοσκών, η μαγειρική τους, οι γάμοι τους, οι δοξασίες, οι παραδόσεις τους, οι αντιλήψεις τους για το θάνατο, ο συνεταιρισμός τους(κολιγιά, σεμπριά), η αμοιβή τους(ρόγα).... Δύο μεγάλες χρονικές αφετηρίες της ποιμενικής ζωής ήταν η γιορτή του αγίου Δημητρίου στις 26 Οκτωβρίου και του αγίου Γεωργίου στις 23 Απριλίου. ‘Όλες αυτές οι μαγικο-συμβολικές ενέργειες, πρακτικές και δοξασίες αποσκοπούσαν στην επίτευξη μεγαλύτερης και καλύτερης παραγωγής και φανερώνουν την βαθιά θρησκευτικότητα των Ελλήνων βοσκών. Επίσης κινούνταν στο πνεύμα της προδοκώμενης ευετηρίας.
Πηγή: Θανόπουλος, Γ., "Αγροτική και Ποιμενική ζωή" στο: Δημόσιος και Ιδιωτικός Βίος στην Ελλάδα ΙΙ: Οι Νεότεροι Χρόνοι, τ. Α', ΕΑΠ, Πάτρα 2002, σ. 73- 87.