Η έννοια της υψηλής τέχνης
Η υψηλή τέχνη είναι, η τέχνη που καταναλώνει μια ελίτ, μια κοινωνική μειοψηφία, η οποία κατέχει μια προνομιακή θέση σε μια ιεραρχικά δομημένη κοινωνία. Ο προσδιορισμός της συνδέεται με την καθιέρωση μιας πολιτισμικής ιεραρχίας που επικυρώνει και νομιμοποιεί αυτή την κοινωνική ιεραρχία με το να της προσδίδει έναν συμβολικό και ηθικό χαρακτήρα. Η παρουσία και η διατήρηση μιας τέτοιας πολιτισμικής ιεραρχίας προϋποθέτει κοινωνίες με έντονα ιεραρχικά και αυταρχικά χαρακτηριστικά καθώς και μια διάχυτη αναγνώριση και αποδοχή του κύρους της παράδοσης στο πεδίο των κοινωνικών και καλλιτεχνικών αξιών, συμβάσεων και κανόνων.
Στην αναγεννησιακή ατμόσφαιρα της έντονης μορφωτικής και καλλιτεχνικής δραστηριότητας είναι καθοριστική η παρουσία μιας νέας κοινωνικής τάξης, της αστικής. Η νεοπαγής αστική τάξη διεκδικεί τη δική της θέση και καταξίωση στην πολιτισμική ιεραρχία της αναγεννησιακής κοινωνίας διαμορφώνοντας το δικό της πρότυπο φιλοκαλίας και φιλομαθείας. [i]
Η σύγκρουση ανάμεσα στα αισθητικά ιδεώδη της αυλικής αριστοκρατίας και της αστικής τάξης κορυφώνεται στα μέσα του 18ου αιώνα, όταν η αυξανόμενη οικονομική ισχύς και πολιτική φιλοδοξία της αστικής τάξης θα εντείνει τη μεταξύ τους αναμέτρηση και θα δώσει, εν τέλει, το τελειωτικό χτύπημα στην αυλική αριστοκρατία. Πρίν, ωστόσο από τον τελικό πολιτικό θρίαμβό της, η αστική τάξη επικράτησε στον χώρο των πολιτισμικών αξιών και ιεραρχιών .
Τα χαρακτηριστικά της υψηλής τέχνης ορίστηκαν ως εξής :
I. Η υψηλή τέχνη πραγματεύεται θέματα «υψηλά», σχετικά με ήρωες και γεγονότα από την ιστορία, αρχαία ή νεότερη, τη θρησκεία, τη μυθολογία ή ακόμα όταν πρόκειται για την ζωγραφική, από τη λογοτεχνία
II. Ο τρόπος αισθητικής σύλληψης, επεξεργασίας ή αναπαράστασης αυτών των θεμάτων πρέπει να είναι λιτός και ακριβής, βασισμένος στους ενδεδειγμένους για την κάθε ιδιαίτερη τέχνη κανόνες,όπως έχουν καθιερωθεί από τα έργα των μεγάλων δημιουργών της κλασικής αρχαιότητας και της Αναγέννησης
III. Η απεικόνιση της φύσης και του ανθρώπου ακολουθεί ένα ιδεώδες ομορφιάς, το οποίο ενσαρκώνεται υποδειγματικά στην κλασική τέχνη και είναι διαχρονικό και οικουμενικό, καθώς υπερβαίνει τον συρμό ή την ιδιομορφία κάθε εποχής ή κοινωνίας
IV. Η υψηλή τέχνη στοχεύει στην πνευματική ανάταση και την ηθική διάπλαση του κοινού [ii].
[i] Γ. Πασχαλίδης «Ο θεσμός και η έννοια της υψηλής τέχνης» στο : Ι. Βούρτσης, Ε.Μανακίδου, Γ.Πασχαλίδης, Κ. Σμπόνιας στο: Η έννοια του Πολιτισμού, Όψεις του Ελληνικού Πολιτισμού τόμος Α, Πάτρα 1999, εκδ. ΕΑΠ, σελ 77 - 79
[ii] Γ . Πασχαλίδης «Η διαμόρφωση και καθιέρωση της έννοιας της υψηλής τέχνης» στο : Ι. Βούρτσης, Ε.Μανακίδου, Γ.Πασχαλίδης, Κ. Σμπόνιας στο: Η έννοια του Πολιτισμού, Όψεις του Ελληνικού Πολιτισμού τόμος Α, Πάτρα 1999, εκδ. ΕΑΠ, σελ 81