Τα ομηρικά έπη είναι τα αρχαιότερα ποιητικά δημιουργήματα που μας διασώθηκαν και οριοθετούν την αρχή της ποιητικής παράδοσης των Ελλήνων. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι αποτελούν αναγκαστικά και τα πρώτα ποιητικά δημιουργήματα στον ελλαδικό χώρο. Την ύπαρξη προγενέστερων μορφών ποίησης μπορούμε να τη δεχτούμε από την απλή σκέψη ότι ο άνθρωπος από την φύση του έχει την τάση για δημιουργία και ακόμη ότι τόσο υψηλές καλλιτεχνικές δημιουργίες , όπως τα ομηρικά έπη, πρέπει να είχαν ανάλογα ποιήματα ως προδρόμους τους και να προήλθαν από μια εξέλιξη πρωταρχικών και απλούστερων μορφών.
Μια προομηρική ποίηση πρέπει να την εννοήσουμε κατά δύο τρόπους:
Μια προομηρική ποίηση πρέπει να την εννοήσουμε κατά δύο τρόπους:
- Με την αποδοχή ότι πριν από τα συγκεκριμένα ομηρικά έπη πρέπει να υπήρχε ποίηση μιας οποιασδήποτε μορφής που επεξεργάστηκε θρύλους και μυθικά θέματα. Από την παράδοση αυτού του μυθολογικού υλικού και των κύκλων των θεμάτων προήλθαν τα ομηρικά έπη κατόπιν μακράς επεξεργασίας του επικού υλικού, που κατέληξε στην ομηρική ποίηση. Το ομηρικό έπος από την άποψη αυτή δεν είναι μια αρχή, αλλά το ώριμο καταστάλαγμα μιας μακράς εξέλιξης, που συνεχώς έπαιρνε νέες μορφές με την προσθήκη νέων στοιχείων ή την επεξεργασία των παλαιών.
- Η ύπαρξη μιας προομηρικής επικής παράδοσης διαπιστώνεται από το ίδιο το ομηρικό έπος. Παρουσιάζονται πρόσωπα να τραγουδούν παλαιά κλέη ανδρών. Τα τραγούδια των αοιδών αφορούν περιστατικά του παρελθόντος και ως τέτοια αναφέρονται. Στο ομηρικό έπος διατηρούνται όμως ως απλές αναφορές και η εξιστόρησή τους γινόταν έξω από το συγκεκριμένο έπος. Η μνημόνευση τέτοιων περιστατικών ενσωματώνεται κατά τον ένα ή τον άλλο τρόπο στα ομηρικά έπη και κάποτε ο Όμηρος τα χρησιμοποιεί σαν προϊστορία, για να ξετυλίξει την δική του αφήγηση. Ορισμένες φορές χρησιμοποιεί τις αναφορές αυτές ως πλάγιες παραπομπές για ενδεχόμενη σύνδεση του συγκεκριμένου έπους με άλλα, που έχει στο πρόγραμμά του να αφηγηθεί. Έτσι, ο Όμηρος προϋποθέτει γνωστό τον Τρωϊκό Πόλεμο, και περιγράφει μόνο 52 ημέρες και μάλιστα προς το τέλος του, καθώς με τον θάνοτο του Έκτορα έχει σφραγιστεί και η τύχη της Τροίας. Με το ίδιο σκεπτικό θεωρεί γνωστούς τους ήρωες του έπους και δεν χρησιμοποιεί γενεαλογίες, ενώ όταν βάζει νέους ήρωες στην αφήγησή του δεν παραλείπει να αναφέρει τη γενεαλογία τους προκειμένου να τους εντάξει σε μια χρονογραφική ακολουθία.
Τα σημεία αυτά κάνουν πιθανή την ύπαρξη προομηρικού έπους ενώ γίνονται συγχρόνως η αφετηρία για μια προσπάθεια να περιχαρακωθούν οι πηγές της Ιλιάδας.
Πηγή: Γ. Αναστασίου, Γράμματα Ι: Αρχαία Ελληνική και Βυζαντινή Φιλολογία, τομ. Α', Αρχαϊκή και Κλασική Περίοδος, "Έπος", ΕΑΠ, Πάτρα, 2001, σ. 55- 56.