Ο δέκατος μήνας του χρόνου είναι ο Οκτώβριος. Ουσιαστικά είναι και ο πρώτος μήνας του φθινόπωρου, καθώς οι μέρες του Σεπτέμβρη μάλλον καλοκαίρι θυμίζουν. Αυτόν τον μήνα ο καιρός ψυχραίνει και οι βροχές κάνουν την εμφάνισή τους. Αυτές είναι εξάλλου που βοηθούν στη σπορά των χωραφιών, τα οποία έχουν «ξεκουραστεί» κατά τους θερινούς μήνες. Γι΄ αυτό και μέσα στην ελληνική λαογραφία ο μήνας αυτός ονομάζεται Σποριάς.
Το όνομά του είναι λατινικό. Ο Οκτώβριος ήταν ο όγδοος μήνας. Το όνομά του δηλώνει αυτό ακριβώς – τη σειρά του στο ρωμαϊκό ημερολόγιο.
Για τους Έλληνες ο μήνας αυτός σηματοδοτεί τη χειμερινή περίοδο και για τους αγρότες την αρχή των χειμωνιάτικων εργασιών. Υπάρχουν μάλιστα και δύο γιορτές που προσδιορίζουν και οριοθετούν τα δύο εξάμηνα του χρόνου. Είναι η γιορτή του Αγίου Δημητρίου (26 Οκτωβρίου) και η γιορτή του Αγίου Γεωργίου, έξι μήνες αργότερα (23 Απριλίου), με την οποία αρχίζουν οι καλοκαιρινές εργασίες. Και, όπως είπαμε, η πρώτη εργασία είναι η σπορά των χωραφιών.
Σχετικά με τη σπορά και τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν τον μήνα αυτό υπάρχουν κάποιες παροιμίες. Μάλιστα είναι χαρακτηριστική αυτή που αναφέρεται στο μικρό καλοκαιράκι, καθώς στα μέσα του μήνα πολύ συχνά παρατηρείται αξιόλογη άνοδος της θερμοκρασίας, που διαρκεί για ένα δεκαήμερο περίπου, πριν πιάσουν οι έντονες ψύχρες του Νοεμβρίου που ακολουθεί.
Οκτώβρης και δεν έσπειρες, σιτάρι λίγο θα ‘χεις
Οκτώβρης βροχερός, Οκτώβρης καρπερός.
Αι-Δημητράκη μικρό καλοκαιράκι.
Όποιος σπέρνει τον Οκτώβρη έχει οχτώ σειρές στ’ αλώνι.
Οκτώβρης βροχερός, Οκτώβρης καρπερός.
Αι-Δημητράκη μικρό καλοκαιράκι.
Όποιος σπέρνει τον Οκτώβρη έχει οχτώ σειρές στ’ αλώνι.
Ο Οκτώβριος είναι ο μήνας της Θεσσαλονίκης. Κι αυτό, επειδή εκτός από τον πολιούχο Άγιο Δημήτριο, η πόλη γιορτάζει την απελευθέρωσή της από τον τουρκικό ζυγό. Αυτό συνέβη στις 26 Οκτωβρίου 1912, όταν ο ελληνικός στρατός μπήκε στην πόλη, προλαβαίνοντας τους Βουλγάρους που τη διεκδικούσαν.
Άλλη μια μεγάλη επέτειος, πανελλήνια αυτή, είναι η δεύτερη εθνική μας γιορτή, η 28η Οκτωβρίου, η γιορτή του ΟΧΙ. Είναι η ανάμνηση της ηρωικής μέρας που οι Έλληνες αρνήθηκαν να επιτρέψουν στους Ιταλούς να πατήσουν τα εδάφη τους και η αρχή της ελληνικής εποποιίας στα βουνά της Πίνδου, όλον τον χειμώνα του 1940-41.